Czasy współczesne

Okres bezpośrednio po II wojnie zaowocował w Holandii wielkimi zmianami. Aby je zrozumieć trzeba sobie uświadomić, że wyniszczony kraj potrzebował odbudowy. Ale przede wszystkim Holendrzy musieli pogodzić się z tym, że ich kraj stał się jedynie małym królestwem. Po bitwie na Morzu Jawajskim 27 lutego 1942 r. [Japończycy pokonali wtedy flotę aliancką – rg] holenderska flota przestała się liczyć. Po uzyskaniu niepodległości przez Indie Wschodnie, czyli dzisiejszą Indonezję, państwo nie było już wiodącym w świecie pod względem liczby wyznawców islamu! Co gorsza, zubożały kraj nawiedziła katastrofalna powódź. Wszystko to znalazło swoje odzwierciedlenie w filmach, które Holendrzy oglądali w latach 1945-1955. (Wielu Holendrów udało się wtedy na emigrację.)

W swoich kinach Cineac Holendrzy mogli zobaczyć “Polygon journals” [rodzaj kroniki filmowej prezentującej wydarzenia z różnych punktów widzenia – rg]. Poniżej znajduje się 5 podsumowań tych tygodniowych, czarno-białych kronik, które pokazują, jak krok po kroku Holandia wydobywała się z biedy i stawała na powrót krajem kwitnącym ekonomicznie.

Cineac:
1940 – 1945  Netherlands in WWII,      1h13 min. b/w   Polygon journals,  hol.
1945 – 1950  Netherlands 1,                1h30 min. b/w   Polygon journals,  hol.
1950 – 1955  Netherlands 2,                1h27 min. b/w   Polygon journals,  hol.
1955 – 1960  Netherlands 3,                1h29 min. b/w   Polygon journals,  hol.
1960 – 1965  Netherlands 4,                1h30 min. b/w   Polygon journals,  hol.

Lata 40.
Poniższe przykłady filmów z pierwszych lat powojennych pokazują, co Holendrzy oglądali po wyzwoleniu. (Film o Kompanii B został zrealizowany przez Amerykanów, aby wzbudzić w Holendrach pozytywny stosunek do wojska, gdyż ci ostatni woleli odbudowywać zrujnowany kraj zamiast armię. Niestety, nieco staroświecka w swej propagandzie “Kompania B” tylko śmieszyła Holendrów ? ).
.
1940 Battle on the Grebbenberg,          1h01 min.  Dutch Docu channel,         Dutch.
1942 Battle on the Javasea,                   6:48 min. N.I. Oorlogsdocumentatie, English.
1945 Liberation of the Netherlands,     18:02 min. Canadian army,                  Dutch.
1945 Liberation of Amsterdam,              9:50 min. Divers,                                Music.
1950 Ondergang v/d B-compagnie,     28:38 min. American army,                  Dutch.

* Filmy takie, jak “Kruimeltje” i “Ciske de Rat”, będące ekranizacjami powieści, doprowadziły do odrodzenia kina holenderskiego. Niektóre z nich doczekały się remake’ów w formie musicalu, np.: Kruimeltje (2013) i Ciske de Rat (2014).
* Bardzo wyjątkowy był rok 1956, z powstaniem na Węgrzech i pierwszą wojną izraelsko-arabską (kryzys sueski). Uchodźcy węgierscy w pełni zintegrowali się ze społeczeństwem holenderskim.

Lata 50.
1952 Houen zo,                                   20:29 min. b/w     Herman v/d Horst,     Dutch.
1953 Watersnood,                               19:49 min. b/w     Polygoon journaal,    Dutch.
1953 Watersnood,                              18:39 min.  b/w     Radio Union & ANP, Dutch.
1954 Kruimeltje,                                   1h51 min.  b/w    Shooting star film,     Dutch.
1955 / 1985 Ciske de rat (remake),     2h39 min.  kolor, Guido Pieters,           Dutch.

* Na początku lat 60. Holandia zaczęła przeżywać okres gospodarczej prosperity, dzięki czemu można było wydawać pieniądze np. na bilety do kina. Pokazywano głównie obrazy anglo-amerykańskie, ale także odrodzoną twórczość rodzimą. Joris Ivens założył firmę Berta Haanstry (???), a później Fonsa Rademakersa (???). Ich twórczość jest zaprezentowana w osobnych artykułach: Joris Ivens, Bert Haanstra, Fons Rademakers, O filmie).

* Film “Faja Lobie” uświadomił Holendrom, że część ich królestwa znajduje się także poza Europą.  Wzbudziło to zainteresowanie tymi terytoriami.
* “De Overval” jest jedynym obrazem wspartym przez poprzedni ruch oporu.

Lata 60.
1960 Faja Lobie,                                1u07 min.  kleur,  Herman v/d Horst,   Surinaams.
1962 de Overval,                               1h39 min.  b/w     Carrillion Films,        Dutch.
1968 Spring in Prague,                       2:56 min.  b/w
???? Soso Lobie (nothing but love),  1h34 min. kolor, Isaura Sanwirjatmo, Surinaams.

* Dzięki wprowadzeniu prawa Mammoeta (reforma edukacji, popularyzacja języka angielskiego) filmy holenderskie zostały opatrzone napisami w jęz. angielskim, czego przykładem “Turkish fruit” (bardzo przydatne przy eksporcie!). Anglo-saksońskie wpływy znacząco rosły, co było wysoko oceniane przez krytykę i prowadziło do demonstracji przeciwko wojnie w Wietnamie i protestów dzieci-kwiatów.
* Po uzyskaniu przez Surinam niepodleglości 25 listopada 1975 r. język niderlandzki pozostał w tym kraju językiem państwowym, co pokazuje film “Wan Pipel”. Poza tym Surinam stał się, podobnie jak Flandria i Holandia, członkiem unii niderlandz-kojęzycznej. Ideał ponownego zjednoczenia wszystkich krajów języka holenderskiego stał się bliższy urzeczywistnienia. Z politycznych powodów brakuje wśród nich Afryki Południowej i Namibii.

Years ’70:
1973 Turks fruit,                                  1h48 min. kolor, Holland bv,  Dutch & Eng. sub.
1976 Wan pipel, (one people),            1h47 min. kleur,    Wim Verstappen, Dutch.

* Następny okres jest nieco zagmatwany: Unia Europejska wywiera większy wpływ na państwa członkowskie. Stosunki ze wschodnią Europą pogarszają się w miarę wzrostu znaczenia EU. Nawet relacje z USA stają się trudniejsze.

* 29 października 1983 r. ponad połowa miliona Holendrów pojechała do Hagi protestować przed siedzibą rządu przeciwko amerykańskiej próbie umieszczenia w Holandii pocisków z bronią nuklearną.
* Następnie, 9 listopada 1989 r. stała się rzecz niewyobrażalna: upadł mur berliński!

Lata 80.
1983 De lift,                                          1h34 min.  kolor,   Dick Maas,           Dutch.
1983 Anti-nuke demonstrations,              15 min.  kolor,   National TV,         Dutch.
1989 De val van de Berlijnse muur,      7:01 min.  kolor,   National TV,         Dutch.
1989 De Fall of the Berlin wall,           10:00 min.  kolor,   American TV,       English.

* W latach 1991-1992 Związek Radziecki rozpadł się na 15 samodzielnych republik, co doprowadziło do zakończenia zimnej wojny. Przełomowym momentem była wojskowa próba zamachu stanu w Moskwie w sierpniu 1991 r.  Większość Holendrów znowu czuwała przy odbiornikach radiowych i telewizyjnych.
* 10 maja 1997 r. ukończenie tamy Maeslandkering. Plan Delta, zapoczątkowany przez wielką powódź w 1952 r., został zrealizowany. Holandia staje się, jak uważa większość obywateli tego kraju, państwem bezpiecznym aż do 2100 r. (w najgorszym przypadku).

Lata 90.
1990 Gulle minnaar,                            1h30 min.  colour,   Rob Houwer,        Dutch.
1993 Oeroeg,                                      1h49 min.  colour,   Hans Hylkema,     Dutch.
1993 De kleine blonde dood,              1h31 min.  colour,   Rob Houwer,         Dutch.

Ze zniknięciem Związku Radzieckiego na całym świecie została zachwiana równowaga między kapitalizmem a socjalizmem . To oznaczało, że wiele (zwłaszcza wschodnio-europejskich) krajów stało się bardziej kapitalistycznymi, ale też wzrosło globalne napięcie w stosunkach międzynarodowych. Było to zauważalne zwłaszcza na Środkowym Wschodzie, w Azji Południowej, Afryce i Ameryce Południowej. Na początku starano się temu zaradzić poprzez pomoc ekonomiczną oraz wojskowe misje pokojowe, co jednak okazało się bardzo kosztowne i nie przynoszące odpowiedniego rezultatu. Skutkiem tych działań był jedynie szeroki strumień uchodźców płynący do Europy i Północnej Ameryki. Wysokie koszty oraz konfrontacja kultur spowodowały rosnące niezadowolenie w krajach przyjmujących, a ostatecznie, w 2007 r. doprowadziły do wielkiego kryzysu finansowego.

W 2017 r. Niemcy, kraje skandynawskie i Holandia przezwyciężyły ten kryzys i ludzie mają nadzieję, że ich życie powróci do poprzedniego poziomu. Ale Holendrzy nie oglądają już wiadomości w kinach Cineac, lecz w telewizyjnych programach informacyjnych. Te programy rywalizują ze sobą, a więc muszą przyciągać widzów sensacją. Aktualne informacje i sukcesy ustąpiły miejsca emocjom i złym wiadomościom. W prasie dzieje się tak samo. W filmach – o ile Holendrzy nadal je oglądają – atmosfera jest podobna.

Lata 2000.
2001 De ontdekking van de hemel,     2h04 min. colour,  Jeroen Krabbé,      English.
2006 Zwartboek, Paul Verhoeven,
2006 Bolletjes Blue’s,                          1h28 min. colour,  Mountain Movies,   Dutch.

* W ciągu minionych 60 lat Holandia bardzo się zmieniła. Wpływ Unii Europejskiej oznaczał że wszystko musiało być bardziej sprawne. Na przykład organizacje policyjne nie są już tworzone na poziomie lokalnym, ale krajowym.  Dziś wielu Holendrów wątpi w dobre wybory. Przykładem śmiertelne zamachy w wielkich miastach. Tak więc zrodziło się pytanie o słuszność wyborów.
* W 2014 r. miał miejsce kryzys na Ukrainie i zestrzelenie samolotu z holenderskimi obywatelami na pokładzie.Holendrzy zaczęli zastanawiać się, czy jest możliwe pokojowe społeczeństwo z ludźmi ze wschodniej Europy.
.
Lata 2010.
2011: Ontvoering van A. Heineke,      1h55 min.  colour,  Maarten Treurniet, Dutch.
2014: The Ukraïne crisis,                   31:53 min.  colour,                                English.
2017: United Kingdom leaves EU,   Cameron loses, the Brexit wins the referendum.
.
Ale są i pozytywne aspekty. Nigdy przedtem Holendrzy nie żyli tak długo i tak zdrowo. Nigdy przeciętna wykształcenia nie była tak wysoka. Nigdy dotąd przeciętny Holender nie podróżował tak daleko. Innymi słowy – Holendrzy nigdy nie mieli takiej wiedzy i doświadczenia i tak dużo czasu dla siebie i na swoje przyjemności. Wysoka inwestycja w młodzież wciąż przynosi wysokie zyski. To najlepsza nadzieja na dobrą przyszłość.
Uwagi:
* O filmie holenderskim: een overzicht,
* EYE Filmmuseum, Amsterdam.

Import

Po II wojnie światowej Holandia nie miała własnego przemysłu filmowego. Konieczność walki o przetrwanie każdego dnia i odrodzenie kraju były ważniejsze od wypoczynku i zabawy. Tym samym otworzył się duży popyt na amerykańskie produkcje z Hollywood. Warto wiedzieć, czym żyli ówcześni widzowie holenderscy. Tak więc najpierw dwa filmy o pierwszej wojnie światowej (Holendrzy obejrzeli je jeszcze przed II wojną) i dwa o II wojnie zostały dodane do poniższej listy. Te dodatki pozwalają zrozumieć, jakie pytania, filmy takie jak “Most na rzece Kwai”, “Zatopić pancernik Bismarck!”, “Działa Nawarony”, rodziły w umysłach starszych Holendrów: czy nikt się niczego nie uczy z historii?

1916 Battle of Jutland,                         47:12 min.  History repeats itself,             English.
1918 The noise and the fury,

1944 D-day part 1,                               43:48 min. National Geographic,              English.
1944 D-day part 2,                               43:47 min. National Geographic,              English.

1956 The trapeze,                               1h42 min.  colour,  James R. Webb,         English.
1957 The bridge on the river Kwai,     2h35 min.  colour,  David Lean,                 Frence.

1960 Sink the Bismarck,                     1h37 min.  b/w,      Edmund H. North,        English.
1961 The guns of Naverone,              2h10 min.  colour,                                       Engilsh.
1961 El Cid,
1961 Westside story,                          2h25 min.  kleur,  20th century,                  Engels.
1962 The longest day,
1962 How the west was won,             2h17 min.  colour,  Alfred Newman,           English.

1970 Ryan’s daughter,                       1h43 min.  colour,   David Lean,                 Engels.
1977 A Bridge too far,

1986 A Space Odyssey (remake),     3h03 min.

1992 Wuthering Heights part 1,         1h22 min.  colour, Peter Bowker,                Engels.
1992 Wuthering Heights part 2,         1h13 min.  colour, Peter Bowker,                Engels.

2005 Casanova,

2006 The Da Vinci Code,                    2h22 min.  kleur, Ron Howard,                  Engels.

???? The war in Vietnam, (analyse)

Hutte