Kto nie zna bliżej Holendrów, może być zaskoczony tym, jak bardzo jest to rozśpiewany naród. Szczególnie dotyczy to osób starszych, które bardzo chętnie stają się członkami chórów wykonujących pieśni żeglarskie, czyli szanty. To ostatnie nie dziwi, zważywszy na bogatą morską przeszłość Holandii. Tak więc po okresie dzieciństwa, szkoły, studiów i służby wojskowej, wielu z nich nie zaprzestaje śpiewania. Kiedy przechodzą na emeryturę, wielu z nich spotyka się raz w tygodniu, w celach towarzyskich, ze starymi przyjaciółmi, aby zjeść przekąskę, wypić drinka i spędzić miło czas. Bardzo często zaczynają wspólnie śpiewać, co prowadzi do powstania chóru.
Chóry te wydają nawet własne płyty, jak np. chór “Albatros”.
Kobiety tworzą swoje własne kluby, od czasu do czasu pojawiając się i w męskich chórach. Z początku jako dyrygentki, a obecnie także jako chórzystki.
Na słynną Republikę Siedmiu Prowincji składały się: Groningen, Fryzja, Overijssel, Geldria, Utrecht, Holandia i Zelandia. Były to prowincje morskie, które posiadały flotę, a więc także i piosenki morskie. Starsi ludzie, którzy już nie żeglowali, stawali się często członkami kościelnych chórów. (Prowincje morskie są również kalwińskie.)
Po latach 60. XX w. floty te przeniosły się do krajów, które płaciły mniej, a wzrost zamożności oferował na tyle dobrze płatna pracę, że ludzie nie musieli już przebywać miesiącami z dala od domu. Tak więc w chórach znajdowało się miejsce i dla innych emerytów. Częściowo dlatego, że porzucając kościoły wielu emerytów szukało relaksu w takich własnie chórach. Aby wyjść tej potrzebie naprzeciw, od lat 90. XX w. powstało wiele nowych chórów. Od tego czasu nowe chóry zakładano także w katolickich prowincjach lądowych, nie posiadających tradycji marynistycznych.
Oczywiście kobiety miały swoje kluby, jako że uważały, że żeńskie głosy nie pasują do chórów “żeglarskich”. Dziś jednak ich liczba w chórach męskich stopniowo rośnie. Początkowo były to tylko dyrygentki i/lub muzykantki, ale później także często jako wokalistki. Jednym z pierwszych przykładów, kiedy publiczność mogła zobaczyć kobietę w chórze, było wykonanie piosenki Mein Vater wos ain Dutchman. Czy stary duch lat 60. wciąż zatem istnieje?
Większość tych chórów jest chórami amatorskimi (społecznymi), a więc nie stoją za nimi żadne finanse. Także nagrania (jeśli są takowe) rzadko mają charakter komercyjny. W wyniku tego bardzo wiele tej muzyki jest dostępnej w internecie.
Poniżej zamieszczamy przykłady z wszystkich prowincji Holandii. Należy mieć na uwadze, że pieśni żeglarskie stały się popularne w prowincjach lądowych pod koniec lat 90. Poniżej: próba pokazania w stopniu najbardziej możliwym języków regionalnych.
Groningen
Nadmorska prowincja Groningen wyspecjalizowała się w rybołówstwie oraz żegludze przybrzeżnej na Morzu Bałtyckim.
Shantykoor, Opwierde: Star of the Southsea, (Low Saksonian),
Baaiermer Mannenkoor: My Grunninger country (Low Saksonian),
Shantykoor, Albatros: Potato land, (Low Saksonian),
Shantykoor, Magalan Singers: On de corner of the stonestreet, (Low Saksonian),
Shantykoor, Oosterstörm: The harbour of Delfzijl, (Low Saksonian).
Shantykoor, Opwierde: 7 months on the ocean, (Dutch),
Shantykoor, Oosterstörm: Mixture, (Dutch),
Piratenkoor, Doekegat, Potporie, (Dutch),
Shantykoor, Oosterstörm: Santiana, (English),
Shantykoor, Forward: Fire in the galley, (English),
Shantykoor, Tolbert: The Rose of Allendale, (English),
Piratenkoor, Forward: Mix. (In Klaipeda, Litauwen) (English),
Shantykoor, Albatros: Three team (Troïka), (Russian),
Shantykoor, Albatros: Kalinka, (Russian),
Shantykoor, Albatros: Vpoetj, (On the road), (Russian).
Fryzja
Jako uzupełnienie rybołówstwa w zatoce Zuiderzee aż do 1938 r nadmorska prowincja Fryzja była aktywna również w morskich wyprawach, szczególnie do Szkocji.
Lemster Mannenkoor: The Fate of Theo, (Frisian),
Lemster Mannenkoor: The Fatherland, (Frisian),
De Pôllesjongers,Woudsend: Frisians want to sing, (Frisian),
Keallepoaten, Joure: Frisian songs, (Frisian),
Reboulje, ???: Marije Maria (Fryzyjska pieśń miłosna) (Frisian).
Bluswaterkoor, Stiens: De Vissersman, (Dutch),
Windkracht 10, Makkum: De Vissersman, (Dutch),
De Hellingbazen, Feanwâlden: the girl of a fisherman, (Dutch).
Thialf stadion (record zingen): It is five o’clock in the morning, (English),
Thialf stadion (record zingen): Oh Frysland I long to you, (Frisian),
Thialf stadion (record zingen): Frisian is endless, (Frisian),
Thialf stadion (record singing): Friezen sjonge, (Frisians sing), (Frisian).
Thialf stadion, P.Mulierlaan 1, Heerenveen, (Kaart) Tel.: 0513-637.700.
Note: The Thialf stadion is, normally, not for football but for skating!
Drenthe
Drenthe jest prowincją lądową. Aż do powstania Królestwa Niderlandów należało do Oversticht (w rzeczywistości było kolonią Utrechtu). Część “drentejczyków” pracowała jednak na statkach innych prowincji, zwłaszcza na tych z Fryzji i Groningen.
De Melkrobot: Donot price a day befor the evening, (Low Saksonian),
Harm en Roelof, Sleen: The most beautiful gril of Slien, (Low Saksonian),
De Naoberzangers: The girl at the lock, (Dutch),
Piratenkoor, ‘t Zwarte gat: Slave choir (Verdi), (Dutch),
Piratenkoor, Stormvogels: Like friends do, (Dutch),
Chantykoor, De Bargzangers, Mixture, (Dutch),
Piratenkoor, Stormvogels: The Old Calahan, (English),
Piratenkoor, Stormvogels: John Brown, (English).
Overijssel
Overijssel było prowincją lądową, która jednak do 1938 r. posiadała statki w zatoce Zuiderzee.
De Ketelbinken, Kampen: Seven Seas, (Dutch),
Piratenkoor, Muggenbeet: Storm and damage, (Dutch),
Flagellanten, Giethoorn: The Bicycles, (Dutch),
Iselanders, Zwolle: Mixture, (Dutch),
Regghe Sangers, Nijverdal: Mixture, (Divers),
De Stuwzangers, Vilsteren: the Rose of Allendale, (English).
Flevoland
Zatoka Zuiderzee została w 1938 r odcięta od Morza Północnego przez zaporę Afsluitdijk, stając się jeziorem IJsselmeer. Po II wojnie światowej zbudowano tam tamy i w ten sposób wyłonił się polder Flevoland, posiadający od 1 stycznia 1986 r. status prowincji. Jej mieszkańcy wywodzą się głównie z Holandii (Amsterdam). Tylko byłe już wyspy Urk i Schokland, znajdujące się we władaniu Holandii, znane są z pokoleń rybackich. Schokland jest obecnie niezamieszkana, a Urk jest wciąż ważnym ośrodkiem rybołówstwa.
Piratenkoor, Dronten: Mixture, (Dutch),
Shantykoor, Almere: A ship has sunk, (Dutch),
Shantykoor, Almere: A sailors heart forgets so quickly, (Dutch),
Shantykoor, Almere: Leaving of Liverpool, (English),
Blauwbaarden Biddinghuizen: Wild Rover, (English),
Vliegende Hollander, Emmeloord: Shenandoah, (English).
Gelderland
Geldria była prowincją lądową, ale do 1938 r. posiadała mała flotę rybacką w zatoce Zuiderzee.
Trossen los, Twello: The ships harmonica, (Dutch),
De Meulezangers, Elspeet: Song of the river IJssel, (Dutch),
De IJsselboei, Brummen: When the clock of Arnemuiden, (Dutch),
Trossen los, Twello: This sea, (Dutch),
Zingende Padd’n, Wapenveld: High is the attic, (Dutch),
Chantykoor, Het roer om: 10 jarig jubileum, (Dutch & Enlish),
Paddy’s Pasion, Putten: The Dutchman, (Engels).
Utrecht
Jako prowincja lądowa Utrecht posiadał (do 1938 r.) małą flotę rybacką.
Zeemanskoor, Spakenburg: 8 Songs, (Dutch),
Koor Windstilte, Vleuten: Mixture, (Dutch),
Sterk spul, Linschoten: Sunken town, (Dutch),
Samenzang: Spakenburgs anthem, (Dutch),
Koor Windstilte, Vleuten: Mixture, (English).
Północna i Południowa Holandia
* Prownicja morska, Północna Holandia została utworzona po okresie francuskim (napoleońskim) z połączenia Zachodniej Fryzji oraz holenderskiego Noorderkwartier (część dawnej Holandii, znajdująca się na północ od rzeki IJ). Ograniczyło to dominację obu prowincji. Mieszkańcom historycznej Holandii (czyli prowincji przed podziałem) ten podział się nie spodobał i nawet dziś hymn dawnej Holandii Wij Willen Holland Houen (Chcemy zatrzymać Holandię) jest powszechnie znany, w przeciwieństwie do hymnów Północnej i Południowej Holandii (w internecie brak stosownych wersji).
* Prowincja morska Południowa Holandia posiadała duże floty i dominowała w Kompanii Indii Wschodnich (VOC). Znacząca część załóg wywodziła się zewsząd. W perspektywie historycznej muzyka z obydwu prowincji zlała się w jedno.
Holandia
Floty Południowej i Północnej Holandii oraz ich kultury rozwijały się wspólnie i są traktowane jako jedna kultura.
Sjappetouwtjes, Enkhuizen: Unpolite crew, (Dutch),
Trekvaartkoor, Weesp: The brine salty sea (traditional), (middle Dutch),
Nieuwerdam koor, Amsterdam: From Harlingen to Terschelling, (Dutch),
Vive la Rock, versie: The brine salty Sea (modern!), (Dutch),
Vive la Rock, versie: Fress fish (modern!), (Dutch),
Chantykoor, Schiedam: When the southwestern wind looms, (Dutch),
Zeemanskoor, Overal: The balad of the Southsea, (Dutch),
Drie keer niks, Heenvliet: Windjammersong, (Dutch),
Chantykoor, Hoekse waard: Fishermans girl, (Dutch),
Chantykoor, Rotterdam: At the old harbour, (Dutch),
Admiraliteit, Dordrecht: A thousant miles, (Dutch),
IJsselmannen, Ouderkerk: Storm in a glass of water, (Dutch),
Chantiekoor, Rotterdam: Rotterdam chanty, (Dutch),
Chantykoor, Katwijk: For the mast, (Dutch),
Chantykoor, Vlaardingen: Maatjes Haring from Vlaardingen, (Dutch),
Vlister zangers, Vlist: On the sluices of IJmuiden, (Dutch),
Chantykoor, Scheveningen: Day of the flags, (Dutch),
Chantykoor, Vlaardingen: My Father was a Dutchman, (Dutch-English ? ),
Chantykoor, Rotterdam: Stormy weather, (English),
Visserskoor, Arkel: Now is the Hour, (English),
Chantiekoor, Rotterdam: the Rosabella, (English),
Skuytevaert, Katwijk: Beautifull is the time of youth, (German),
Chantiekoor, Vlaardingen: Rum from Jamaica, (German).
Zelandia
Zelandia miała dużą rybacką i relatywnie wielką flotę handlową, która dominowała w Kompanii Zachodnioindyjskiej (WIC). Region Zeeuws-Vlaanderen był, podobnie jak Brabancja i Limburgia, krajem rządzonym bezpośrednio przez Stany Generalne (Hagę). Stała się formalnie prowincją w okresie powstania Królestwa Niderlandów.
Scheldeloodsenkoor: Mixture (older recordings),
Neptunuskoor, Schouwen: The water is my home, (Dutch),
Zuidwest 10, Terneuzen: The Marie Louise, (Dutch),
Het scheepstuig, Veere: Farewell, (Dutch),
Dekzwabbers, Terneuzen: Mixture, (Dutch).
Brabancja Północna
Ta prowincja nigdy nie posiadała swojej floty.
Maessanghers, Grave: Anthem of Grave, (Dutch),
Biesboschkoor, Werkendam: Cables loose, Biesbosch-song, (Dutch),
Zingerij Dwarsgetuigd, Nuenen: The iron man, (English),
Cracovia, Eindhoven: Global Voices, (Polish),
Limburgia
Limburgia nigdy nie posiadała floty.
Shantykoor, de Maashave: Enjoy life, (Low Saksonian),
Shantykoor, Schinveld: Enjoy life, (Low Saksonian),
Aan Paol 60, Nederweert: Sacramento, (English),
Brookershanty, Hoensbroek: The drunken Sailor, (English),
Shantykoor, de Maashave: Irene goodnight, (English).
Uwagi:
* Shanty Netherlands – rejestr chórów skupiał w 2015 r. około 350 chórów, a ciągle powstają nowe. Przy czym nie każdy chór jest zarejestrowany w tej organizacji. Podział na prowincje jest następujący:
Południowa Holandia 73, Fryzja 53 Północna Holandia 43,
Północna Brabancja 31, Groningen 30, Geldria 30,
Overijssel 28, Utrecht 24, Drenthe 17,
Flevoland 10, Zelandia 7, Limburgia 4.
* Tylko niewielka część z nich nagrywa swoje piosenki, a więc usłyszeć je można głównie w lokalnych i prowincjonalnych rozgłośniach radiowych i stacjach telewizyjnych. Inne są obecne w YouTube (linki powyżej).
* Większość chórów śpiewa obecnie w języku niderlandzkim, ale niektóre można usłyszeć w dialekcie wschodnim (dolnosaksońskim). Dolnosaksoński jest pomostem pomiędzy dolnoniemieckim i niderlandzkim.
* Po drugiej wojnie światowej popularny stał się język angielski (język wyzwolicieli), który zupełnie zastąpił “koksowy angielski”, czyli stosowany na wybrzeżu miks angielskiego i starszego dialektu. Przykładem tego języka jest piosenka Mein Vater wos ain Dutchman. Inne piosenki anglojęzyczne są śpiewane w standardowym angielskim.
Han Tiggelaar
Publikacja: 9 czerwca 2017 r.