Niedoceniony sukces Polaków

Poniżej przedstawiamy kolejny tekst holenderskiego historyka-amatora Jaapa Geensena, który bardzo interesuje się okresem II wojny światowej. „Polski sukces” jest suplementem do „Axel 1944 -2014. Pamiętamy” i nakreśla wyzwolicielskie działania Polaków w Zelandii w nieco szerszej perspektywie. Zdaniem Jaapa Geensena sukces 1 Polskiej Dywizji Pancernej, która walnie przyczyniła się do przetarcia ważnego dla wojskowego zaopatrzenia szlaku transportowego na rzece Skalda i odbicia Antwerpii, ważnego portu zaopatrzeniowego aliantów, niesłusznie pozostaje w cieniu rozdmuchanej propagandowo Operacji „Market Garden”. Panu Geensenowi serdecznie dziękujemy za te uwagi.

NIEDOCENIONY SUKCES POLAKÓW

Wraz z wyzwoleniem wschodniej części Zeeuws-Vlaanderen (holenderska część Flandrii) 20 września 1944 r. 1 Polska Dywizja Pancerna osiągnęła sukces, który bardzo przyczynił się do ostatecznego zwycięstwa nad Niemcami.

The_1st_Polish_Armoured_Division_in_the_Normandy_Campaign_1944_B8826

1 Polska Dywizja Pancerna

Aby podkreślić znaczenie tego faktu należy zrozumieć sytuację wojsk alianckich w zachodniej Europie w owym okresie. Na wschodzie Amerykanie prowadzili działania blisko granicy niemieckiej i Linii Zygfryda. Na północy lewej flanki Amerykanów walczyli Brytyjczycy. Na północy dużą nadzieję pokładano w przełomie, który mógłby otworzyć drogę na Berlin w okolicach Arnhem (Operacja Market Garden). Niestety, operacja „Market Garden” wkrótce okazała się wielką porażką, która pociągnęła za sobą wielkie straty w ludziach i energii przy zerowym zysku.

Uwaga:

Wielkim przeciwnikiem tej operacji był gen. Stanisław Sosabowski, dowódca 1 Sosabowski_Stanislaw3Samodzielnej Brygady Spadochronowej, którego Anglicy obarczyli winą za tę porażkę. Na ich życzenie gen. Sosabowskiego pozbawiono dowództwa nad 1 SBS. Po wojnie pracował jako robotnik w fabryce silników elektrycznych oraz telewizorów. Jego zasługi docenili natomiast Holendrzy, którzy w 2006 r. (pośmiertnie)  przyznali mu Medal Brązowego Lwa – wysokie odznaczenie wojskowe. (Holendrzy byli bardzo oburzeni sposobem, w jaki Sosabowskiego potraktowali Brytyjczycy.)

Brązowy Lew dla gen. Sosabowskiego – www.polenforum.nl.

Sytuację komplikowało powstrzymanie frontu przez wielkie rzeki. Kanadyjska 1 Armia zbliżyła się do granicy Zachodniej Zelandii i przygotowała do przejścia (jak to zrobili Polacy) do południowego brzegu Zachodniej Skaldy. Sporo portów wzdłuż wybrzeża francusko-belgijskiego było uzbrojonych przez Niemców jak twierdze, a więc Kanadyjczycy czasowo zaniechali ich zdobywania.

Mapnorthernfront

Front północny 16 X – 10 XI 1944

W owym czasie dużym problemem dla wojska były bardzo długie trasy zaopatrzenia – dostawy z prowizorycznych portów w Normandii dochodziły rzadko, a więc brakowało amunicji, paliwa itp. Drugi co do wielkości port europejski w Antwerpii znajdował się wprawdzie w rękach Anglików, ale był bezużyteczny, ponieważ droga wodna do niego – Zachodnia Skalda – była kontrolowana przez Niemców.

Luka w obronie, którą pozostaWalcheren2wiła po sobie niemiecka 712 Dywizja Piechoty w Zachodniej Zelandii (czytaj: Axel 1944-2014. Pamiętamy) została wypełniona przez 64 Dywizję Piechoty. Zachodnia Zelandia-Flandria wraz z przyległymi terenami Belgii zostały uznane przez Naczelne Dowództwo w Berlinie za „Twierdzę południowej Skaldy”, a wyspa Walcheren na północy Skaldy za „Twierdzę Walcheren”. Nie oznaczało to wysłania tam dodatkowych sił czy broni, ale zakaz poddania się i obronę aż do ostatniego człowieka. Wyboru nie było, gdyż w przypadku złamania rozkazu konsekwencje miały ponieść rodziny tych żołnierzy.

Działający przeciwko nim na zachodzie Kanadyjczycy mieli zadanie bardzo utrudnione, ponieważ Niemców chroniły tereny zalewowe. Do 9 października na tym odcinku frontu nie odnotowano więc żadnego postępu, pomimo ciężkiego ostrzału artyleryjskiego i dużego wsparcia lotniczego. W tym momencie bardzo cennym okazał się sukces Polaków za sprawą ich lądowania na amfibiach pod Braakman (ujście morza wlewającego tu swoje wody w czasie przypływu), na zachód od już wyzwolonego miasta Terneuzen.

Acrossthescheldt

Przeprawa amfibiami przez Skaldę

W okolicy wsi Hoofdplaat (na wyspie Walcheren) Niemcy zostali zaatakowani od tyłu, i choć walki trwały aż do 2 listopada, gdy wystrzelono ostatnią kulę, to lądowanie to oznaczało początek końca. Od wschodu niemiecka obrona była systematycznie przełamywana i ostatecznie południowy brzeg Skaldy został wyzwolony.

Battle_of_the_Scheldt_(Oct-Nov_44)

Bitwa o Skaldę

Także na północnym brzegu podejmowano każdy wysiłek w celu wypędzenia Niemców, którzy byli atakowani od Antwerpii poprzez wieś Hoogerheide po wyspę South Beveland. Postęp był jednak niewielki. Przełom nastąpił dopiero 26 października od Terneuzen, dzięki lądowaniu amfibii w Baarland.

Po raz drugi Niemcy zostali zaatakowani od tyłu ze wschodniej Zelandii-Flandrii, w rezultacie czego osiągnięto zaporę Sloedam. 8 listopada na wyspie Walcheren poddali się ostatni Niemcy.

A3 German prisoners being paraded through the streets of Antwerp, 5 September 1944.

Niemieccy jeńcy w Antwerpii (zdjęcie z 5 września 1944 r.)

Rozminowywanie Skaldy trwało aż do 26 listopada…

Three British Yard Minesweepers (including BYMS 2058) sweeping abreast in the Scheldt estuary

Brytyjskie trałowce rozminowujące deltę Skaldy

…a 28 listopada pierwszy konwój 18 frachtowców przybył do Antwerpii, dostarczając 180 tysięcy ton ładunku.

A2 The first coaster entering Antwerp Docks.

Pierwszy coaster wpływający do doków portu w Antwerpii

Ships unloading at Antwerp Nov1944

Rozładunek statków w Antwerpii, 30 listopada 1944 r.

16 grudnia Niemcy podjęli desperacką próbę odzyskania Antwerpii, ale po 100 km drogi utknęli z powodu braku paliwa (działo się to w ramach tzw. bitwy o Ardeny).

Oil being unloaded from the SS &_39;Fort Cataraqui&_39; in the port of Antwerp, 30 November 1944.

Wyładunek ropy ze statku SS Fort Cataraqui w Antwerpii, 30 listopada 1944 r.

Kto wie, jak by się losy tej kampanii potoczyły dalej, gdyby również alianci mieli kłopoty z zaopatrzeniem? Tak więc pozornie niezbyt istotny sukces polskich wojsk we wschodniej Zelandii-Flandrii odegrał znaczącą rolę w odbiciu jakże ważnego portu w Antwerpii. Antwerpii tak ważnej dla aliantów w ich wysiłku rzucenia nazistowskich Niemiec na kolana.

1024px-Polish_officer_1AD_Normandy_P011192

Oficer 1 Polskiej Dywizji Pancernej (z lewej)

Jaap Geensen

Czytaj także: Axel 1944 – 2014. Pamiętamy,  Ochroniarz “Króla Hollywood”,  Wrak z IJsselmeer

O autorze:

GeensenJaap Geensen jest niezawodowym historykiem i archeologiem. Swoje zainteresowania koncentruje na historii lokalnej i ma w swoim dorobku kilkanaście artykułów na temat regionu Zeeuws-Vlaanderen w okresie II wojny światowej. Tam się urodził i tam powrócił na emeryturze.

Zdjęcia: Wikipedia, archiwum autora

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.