Historyczna Holandia

Aż do 1840 r. istniała jedna, historyczna prowincja Holandia, nigdy jednak nie istniało plemię Holendrów. Pojęcie to zrodziło się po długim procesie formowania się Holandii jako miejsca krzyżowania się i koegzystowania różnych starożytnych ludów oraz ludności napływowej, z których każdy wniósł coś własnego. O dziejach tej niegdyś potężnej i bardzo wpływowej prowincji oraz o tym, kim jest Holender, opowiada poniższy artykuł.

Procesy prowadzące do powstania Holandii rozpoczęły się w okresie wędrówek ludów. Najważniejsze z tych ludów to Fryzowie i Chattowie.

Fryzowie byli plemieniem indo-germańskim, które pod naciskiem ekspansywnych ludów bałtyckich przemieszczało się zachodowi Europy i na swej trasie dotarło na wybrzeża Morza Północnego, leżące obecnie na terytorium Holandii. Inne plemię indo-germańskie, Chattowie, również pod presją napierających plemion słowiańskich, udali się na południowy zachód. Z powodu gwałtownych sporów rozproszyli się w niemieckiej Hesji na wiele innych grup (wliczając w to Caninefatów i Batawów), z których wyłoniły się trzy główne:

  • Chattowie, z których po jakimś czasie pewna grupa przeniosła się do Anglii (porównaj: Chatham = Chatheim)
  • Caninefatowie, którzy osiedlili się wzdłuż holenderskiego wybrzeża Morza Północnego. Tym samym Caninefatowie wymieszali się z południowymi Fryzami, którzy pojawili się tam nieco wcześniej. Z tej mieszaniny wyłonili się Rijnlanders [Rijnland = obszar nad tzw. Starym Renem – odnogą Renu, Rijnlanders = mieszkańcy tego obszaru. Rijnland jest terminem specyficznie holenderskim.]
  • Batawowie, którzy około 500 r. p.n.e. zasiedlili tereny pomiędzy rzekami Starym Renem, Waal i Mozą. Rzymianie nazywali ojczyznę Batawów „wyspą Batawów”. Batawowie stopniowo mieszali się z “Rijnlandersami” i wtedy zaczęło pojawiać się określenie Holandia. Po paru wiekach batawska nazwa ojczyzny stała się nazwą całego obszaru. Oznacza ona tereny leśne. Dla porównania: niemieckie „Holz-” i saksońskie „Holt”-lands.

W 889 r. król Arnulf potwierdził prawa do domen Kennemerland i Maasland fryzyjskiemu (?) hrabiemu Gerolfowi, co dało początek administracyjnej odrębności Holandii, ale wciąż oficjalnie ziemia ta była nazywana Rijnlandem. Formalna nazwa “Holandia” pojawiła się w 1101 r. wraz z zapiskiem “Florentius II comes de Hollant” (Floris II, hrabia Holandii). od tej pory tak właśnie oficjalnie nazywano te ziemie. W 1568 r. rozpoczęła się osiemdziesięcioletnia wojna z katolicką Hiszpanią, która doprowadziła do zjednoczenia Geldrii, Holandii, Zelandii, Utrechtu, Overijssel, Fryzji i Groningen w ramach tzw. Unii utrechckiej. Był to początek tak sławnej później Republiki Siedmiu Zjednoczonych Prowincji.

W czasie francuskiej okupacji w 1807 r. Francuzi podzielili Holandię na 10 departamentów, ale w 1814 r. zgodnie z Konstytucją nowo powstałego Królestwa Niderlandów zastąpiono je przywróconymi starymi prowincjami. Należała do nich Holandia, ale 4 listopada 1840 r. podzielono ją na Holandię Północną i Holandię Południową (ta druga utraciła w tym momencie pewne obszary na rzecz Utrechtu i Brabancji Północnej). Ten podział został wymuszony przez pozostałe prowincje, obawiające się dominacji Holandii.

HOLENDER

Holandia jest historycznym hrabstwem, na którego bazie powstało państwo Holandia – the Netherlands (Niderlandy). [Oficjalna polska nazwa kraju „Holandia” nie pozwala, niestety, rozgraniczyć tych dwóch organizmów, utożsamiając kraj z prowincją – przyp. rg] W największym skrócie, pod względem kulturowym jest to obszar nazywany przez Rzymian Batawią, gdzie koegzystowały różne plemiona.

Ten wspólny rozwój zapoczątkowany został przez następujące czynniki:

  • fryzyjscy hodowcy: holendersko-fryzyjskie krowy i konie nadal cieszą się w świecie dużą sławą
  • rolnicy z plemion Caninefates – holenderskie warzywa i kwiaty są znane w całym świecie
  • batawscy inżynierowie – budowniczowie tam oraz producenci owoców. W porównaniu z zachodnim wybrzeżem Morza Północnego (od Zelandii po Danię) tylko w obecnej Holandii morze to nie naruszyło wydm aż po wyspy Wadden.

Ci protoplaści Holendrów wspólnie zostawali z konieczności rybakami, potem budowniczymi statków, aż w końcu utworzyli pierwszy zarząd ds. statków (pierwsza flota holenderska, militarna tradycja batawskiej straży została przeniesiona na struktury związane z wodą), aby wspólnie bronić się przed najazdami wikingów. To przyciągało do Holandii wielu ludzi z innych prowincji, nawet z zagranicy. Ci „Holendrzy” zapewniali kontakt z innymi krajami, tak więc mając flotę, zostawali kupcami. Drogi wodne: rzeki z przystaniami i statkami, już posiadali.

Uwagi:

  • Fryzowie i Batawowie bronili swojej niepodległości już w czasach rzymskich. Formalnie byli sojusznikami (foederati). Wspólnie bronili tej pozycji (rok 28 n.e. – czytaj Flevoland, a w 68 r. – czytaj rozdział: Prehistoria i czasy antyczne).
  • Ponieważ cesarz złamał szlachecką przysięgę (wliczając w to zobowiązanie do wzajemności) i nie udzielił Holendrom pomocy w ich walce z wikingami, Holandia stała się de jure (prawnie) niezależna od cesarza.
  • Aby zebrać pieniądze na obronę przeciwko wikingom władca Holandii Dirk III wymusił w 1018 r. nielegalne opłaty w mieście Vlaardingen. Wzbudziło to sprzeciw prałatów, którzy wezwali na pomoc cesarza Henryka II, ale jego wojska zostały pokonane przez Dirka III w bitwie pod Vlaardingen. Podobna porażka miała miejsce w 1047 r. Dzięki tym zwycięstwom Holandia stała się niezależna także w praktyce.

Tak więc prawdziwy Holender wyłonił się dopiero z mieszanki tych wszystkich przedsiębiorczych ludzi, których od pewnego momentu zaczęto nazywać właśnie Holendrami. Biorąc pod uwagę ten kompilacyjny proces (który później następował w mniejszym lub większym stopniu również w innych prowincjach), jest jakaś logika w nazywaniu przez cudzoziemców Holendrami wszystkich mieszkańców Niderlandów.

Han Tiggelaar

 czytaj również: Holandia Północna, Holandia Południowa

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.