Wprowadzenie

Prowincje holenderskie były czymś wyjątkowym w historii państw europejskich, przez długi bowiem czas stanowiły rodzaj oddzielnych państw. I chociaż dzisiaj Holandia jest jednym państwem i jednym królestwem, jej mieszkańcy uważają siebie za Fryzyjczyków czy Holendrów (tych z Holandii Południowej i Północnej) i są dumni ze swoich oddzielnych historii.

Jednakże linia podziału wiodła nie tylko pomiędzy Fryzją czy Holandią, ale także pomiędzy południowymi i północnymi Niderlandami, które w w XVI w. odesparowały się od siebie, tworząc po wiekach trzy oddzielne państwa: Holandię, Belgię i Luksemburg. Po II wojnie światowej te 3 kraje utworzyły unię, która nosi nazwę Benelux ((Belgium, Netherlands and Luxembourg). Po dołączeniu do niej Niemiec, Francji i Włoch powstała z tego Unia Europejska.

fot 1

Mapa Niderlandów bez tam i polderów

1a            ZJEDNOCZONE KRÓLESTWO NIDERLANDÓW (część europejska) 

Dzisiaj Holandia (prowincje północne) stanowi jeden kraj w Europie (UE). Jego stolicą jest Amsterdam (= tama, do cumowania statków na rzece Amstel). Siedzibą rządu jest Haga (hol. ‘s-Gravenhage = zabezpieczenie ochronne hrabstwa). Europejska Holandia jest jednolitym (unitarnym) państwem z trzema stopniami władz wybieranych w elekcji (narodowy, prowincjonalny, gminny).

Zjednoczone Królestwo Niderlandów nie jest unitarne. Poza częścią europejską tworzą je trzy gminy karaibskie i trzy państwa karaibskie o osobnej tożsamości.

fot 2 admin

Prowincje Holandii (stolice na czerwono)

Prowincje:

  • północ: Groningen, Fryzja, Drenthe
  • centrum: Flevoland, Overijsel, Utrecht
  • zachód: Holandia Północna, Holandia Południowa, Zelandia
  • południe: Geldria, Brabancja Północna, Limburgia

Uwagi:

    1. Tylko Fryzja jest formalnie dwujęzyczna (z językiem niderlandzkim I fryzyjskim), co nie oznacza, że nie istnieją regionalne języki / dialekty.
  1. Holandia posiadała, podobnie jak Luksemburg, dwa hymny: Wilhelmus i Wien Neerlands blood. W okresie międzywojennym słowa „holenderska krew w twoich żyłach” uznano za rasistowskie i dlatego tej pieśni nie wykonywano.

Wody rzek i morza zmusiły mieszkańców północnych Niderlandów (obecnej Holandii) do zacieśnienia współpracy. Zabezpieczenie i utrzymanie lądu przed wodą jest kosztowne i wymaga wielkiej pracy. Do zalet należy to, że rzeki wraz z cyplami tworzą na wschodzie i na zachodzie dobre warunki obrony, a więc Zjednoczone Prowincje wynajmowały żołnierzy z innych państw, którzy pozostawali pod komendą Holendrów we wschodnich i południowych prowincjach. Jednakże w Niderlandach Południowych (obecna Belgia) sytuacja była zupełnie inna ze względu na prawie zupełny brak linii brzegowej do obrony i brak systemu obronnego tworzonego przez rzeki. Tam zatem nie istniała konieczność zacieśniania współpracy. Ta różnica sięga głęboko w przeszłość. Dla przykładu Rzymianie rzadko przekraczali rzeki, a więc południowe Niderlandy były bardziej zromanizowane niż północne. Z powodu tych różnic na terenie dzisiejszej Belgii i Holandii wytworzyły się odmienne kultury, w ślad za czym kooperacja pomiędzy północną a południową częścią Niderlandów nigdy się nie rozwinęła. Początkowo te prowincje były niezależne, potem te północne zostały zmuszone do współpracy. Jest więc logiczne uznać je za odrębne od Belgii (złożonej z prowincji południowych).

1b           ZJEDNOCZONE KRÓLESTWO NIDERLANDÓW (część karaibska)

Tworzy ją uprzednie państwo o nazwie “Antyle Holenderskie” (w papiamento: Antias Hulandes), składające się w przeszłości z 5 i ½ wysp (prowincji) na Morzu Karaibskim. 2 ½ wysp stało się krajami Zjednoczonych Niderlandów, a 3 wyspy stały się gminami. Te wyspy nie są członkami Beneluksu i Unii Europejskiej.

KNan

Holenderskie Antyle

Holenderskie Antyle – 6 wysp na Morzu Karaibskim – stanowiły od 15 grudnia 1954 do 10 października 2010 r. jedną całość ze Zjednoczonym Królestwem Niderlandów. Dzieliły się na dwie grupy wysp: Bovenwindse lub Wielkie i Benedenwindse lub Małe Antyle. 10 października 2010 r. hymn Antyli Holenderskich zabrzmiał po raz ostatni, a po raz pierwszy każda z wysp oddawała hołd swojej fladze (np. fladze Curaçao). Także w Holandii uroczyście opuszczono po raz ostatni flagę Antyli. Trzy wyspy wybrały status gminy specjalnej (zamorskiej) w ramach europejskiej części państwa holenderskiego. Trzy inne są krajami stowarzyszonymi w ramach Królestwa Niderlandów.

To wytworzyło raczej złożoną sytuację jesli chodzi o status wysp:

  • Bonaire, Saba i St. Eustatius stanowią gminy specjalne, część europejskiej Holandii. Jako mini-prowincje są zarządzane przez gubernatora zamiast królewskiego komisarza.
    The anthems of the gemeenten: Sint Eustatius, Saba en Bonaire.
  • Curacao, Aruba i St. Maarten stanowią kraje autonomiczne w ramach Zjednoczonego Królestwa Niderlandów.
    The anthems of the countries: Curacao, Aruba en St. Maarten.

Uwaga:

St. Maarten jest w połowie holenderskie, a w połowie francuskie, a więc istnieje między nimi granica.

Ból historii:

    • Wspomniane wyspy są ostatnią zamorską pozostałością po imperium holenderskim. Kiedyś, wraz z Surinamem, tworzyły Holenderskie Indie Zachodnie, przejęte od dyrektorów (zelandzkiej) Zjednoczonej Kompanii Zachodnioindyjskiej. W 1985 r. Surinam odłączył się od państwa holenderskiego.
  • 5 i pół wysp karaibskich pozostało jako Antyle Holenderskie w Zjednoczonym Królestwie Niderlandów. Ze względów na duże różnice kulturowe okazało się to błędem i nie spełniło oczekiwań.

Wniosek:

Zjednoczone Królestwo Niderlandów jest państwem raczej bardzo złożonym.

 2      KRÓLESTWO BELGII      

Belgia obejmuje większość byłych prowincji południowych. Jest obecnie członkiem Unii Europejskiej (UE).  Stolicą jest Bruksela (Broek [czyt. bruk] – mokradła, sale – siedziba).

fot 3 Belgia

Prowincje Belgii

Narodowy hymn Belgii to pieśńBrabançonne(Brabantia), która posiada tekst w jęz. francuskim, niemieckim i niderlandzkim.

Struktura

W Brukseli znajduje się siedziba rządu państwa federalnego (Belgii), prowincji niderlandzkojęzycznych i dwujęzycznego (francuski i niderlandzki) Stołecznego Stanu Bruksela (ale nie jego obrzeży, które są formalnie niderlandzkie i należą do Flandrii). Również Unia Europejska ma siedzibę w Brukseli. Francuskojęzyczna prowincja Walonia jest zarządzana z Liège. I na koniec – administracyjne centrum kantonów niemieckojęzycznych znajduje się w Eupen. Ponieważ prawo i niektóre regulacje różnią się w poszczególnych prowincjach, Belgia nie jest krajem unitarnym. Pod względem administracyjnym Belgia dzieli się na cztery stopnie: federalny, krajowy, okręgowy i gminny.

 Prowincje:

Region Flamandzki – Flandria (niderlandzkojęzyczny):

  • Antwerpia (nid. Antwerpen, st. Antwerpia)
  • Brabancja Flamandzka (nid. Vlaams Brabant, st. Leuven)
  • Flandria Wschodnia (nid. Oost-Vlaanderen, st. Gandawa)
  • Flandria Zachodnia (nid. West-Vlaanderen, st. Brugia)
  • Limburgia (nid. Limburg, st. Hasselt)

Hymn Flandrii toFlemish Lion“.

Region Waloński – Walonia (francuskojęzyczny):

  • Brabancja Walońska (fr. Brabant-Walloon, st. Wavre)
  • Hainaut (fr. Hainaut, st. Mons)
  • Liège (fr. Liège, niem. Lüttich, st. Liège)
  • Luksemburgia (fr. Luxembourg, st. Arlon)
  • Namur (fr. Namur, st. Namur)

Hymn Walonii to  “Li Tchant des Walon“.

Poza tym w Belgii istnieje również podział administracyjny na

  • niderlandzko-francuskojęzyczny Region Stołeczny Brukseli – z Brukselą, otoczony niderlandzkojęzyczną Flandrią
  • niemieckojęzyczne kantony we francuskojęzycznej Walonii (znajdują się blisko granicy z Niemcami)

Uwagi:

    • Flandria obejmuje nie tylko prowincje: Flandria Wschodnia i Flandria Zachodnia
  • Walonia składa się nie tylko z części francusko- i niemieckojęzycznej. W wyniku tego Belgia dzieli się na regiony kulturowe które nie pokrywają się z podziałami administracyjnymi, także Bruksela jest podzielona.

Konkluzja:

Belgia jest państwem bardzo złożonym. Postępująca federalizacja kraju prowadzi do alienacji polityków, co nieustannie zwiększa trudność w sformowaniu wspólnego rządu (bez zbyt wielu kompromisów).

Ból historii

Przy porównaniu tej mapy z mapą Belgii, historyczny ból rzuca się w oczy na poziomie prowincji. Nie tylko bowiem stare hrabstwo Holandii zostało podzielone na Holandię Północną i Holandię Południową (niektóre ziemie trafiły nawet do innych prowincji). Stara stolica Geldrii, Gelre, znajduje się obecnie w Niemczech. Stara Flandria została podzielona na Flandrię w Zelandii, Wschodnią Flandrię, zachodnią Flandrię i Flandrię Francuską. Podobnie Brabancja jest rozkawałkowana na Brabancję Północną (Holandia), Antwerpię, Brabancję Flamandzką, Brabancję walońską i Brukselę. Ziemie Limburgii znajdują się w Holandii i Belgii (a część w Niemczech), podczas gdy Luksemburg jest po części samodzielnym księstwem, po części wchodzi w skład Belgii.

Smutek Belgii

Istnieje tu bariera językowa i separacja między niderlandzkojęzyczną północą i francuskojęzycznym południem. Ponieważ wielu ubogich, mówiących po francusku mieszkańców Walonii (południowa Belgia) emigrowało na bogatszą północ, ta linia przesuwała się stopniowo na północ. Oznacza to, że posługująca się niderlandzkim jeszcze przed 150 laty Bruksela jest obecnie prawie zupełnie sfrancuziała. Z kolei Maastricht – tradycyjnie holenderska Limburgia – było przed 150 laty francuskojęzyczne, ale obecnie znowu przeważa tu niderlandzki. W tym mieście ścierają się językowe i kulturalne wpływy niderlandzkie, francuskie i niemieckie, co lokalna społeczność musi respektować.

3. WIELKIE KSIĘSTWO LUKSEMBURGA

Holenderski: Groothertogdom Luxemburg
Lëtzebuergs: Groussherzogtum Lëtzebuerg
Niemiecki: Großherzogtum Luxembourg

Luksemburg tworzy połowa dawnych prowincji południowych. Jest obecnie członkiem Unii Europejskiej. Stolica to Luksemburg (nazwa oznacza zdrobnienie małej twierdzy).

Luxemburg

Połowa prowincji południowych

Luksemburg od zachodu graniczy z Belgią, na wschodzie z Niemcami, a na południu z Francją. Jest to kraj górzysty, gdzie spotykają się trzy pasma górskie: Ardeny, Eifel, Hunsrück.

Podobnie jak Holandia, Luksemburg posiadał dwa hymny:Our Hémechti hymn królewski„Wilhelmus”, związany z rodziną panującą.

Kraj dzieli sie na 3 dystrykty:

  • Diekirch – na północy
  • Grevenmacher – na wschodzie
  • Luxembourg – na południu

Czwarta dzielnica, zachodnia – wchodzi w skład Belgii i także nosi nazwę Luksemburga.

Historia

Pierwsi mieszkańcy byli Celtami. Ich siedziby datowane są na II wiek p.n.e. Nie mogli jednak pozostac długo na tym terenie, ponieważ pomiędzy 58 i 51 r. p.n.e. podbił go generał Juliusz Cezar. W tym własnie okresie zaczął się formować kształt Luksemburga. Państwo wywodzi się z rzymskiej fortecy Lucilinburhuc, co jest łacińskim określeniem małego zamku. Zamek ów znajdował się dokładnie w miejscu obecnej stolicy księstwa. W V w. Rzymian zastąpili Frankowie.

Chrześcijaństwo na obszarze dzisiejszego Luksemburga wprowadził w VII w. Willibrord, biskup Fryzów. W ten sposób Luksemburg stał się częścią Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Bardzo ważnym rokiem w historii księstwa jest rok 963 – 12 kwietnia hrabia Zygfryd z Arden uzyskał zamek Lucilinburhuc z otaczającymi go ziemiami. To był właśnie początek hrabstwa Luksemburg, a co zaczęło się jako zamek, przez lata przekształciło się w silną strukturę.

Po upływie kilklunastu wieków, na mocy decyzji niemieckiego cesarza, hrabstwo przekształciło się w księstwo. W średniowieczu Luksemburg zmieniał przynależność – od Burgundii po Holandię. Po separacji Belgii od Królestwa Niderlandów w 1839 r. Luksemburg uzyskał sporą niezależność (zawdzięcza to gubernatorowi Ernestowi Mansfeldowi). Minęło jednak sporo czasu zanim region ten uzyskał całkowitą niezależność. Po utracie części ziem na rzecz Belgii, Francji i Niemiec, w 1867 r. Luksemburg zwiększył niezależność, ale król Holandii pozostał Wielkim Księciem. Dopiero jednak gdy Wilhelmina objęła tron w Holandii, Luksemburg wybrał na władcę innego członka dynastii Nassau (obowiązujące tam prawo salickie zabrania dziedziczenia tronu przez kobietę)  i stał się w pełni niezależny.

Kronika:

do 1506 – rządy Burgundii              1659 – przejęcie przez Francję sporej części
do 1679 – rządy Hiszpanii               do 1701 – rządy Holandii
do 1714 – rządy Hiszpanii               do 1794 – rządy Austrii
do 1815 – rządy Francji                   1815 – spora część włączona do Niemiec
po 1815 – rządy Holandii                 1839 – zachodnie ziemie włączone do Belgii

po 1890 – niezależność pod rządami dynastii Nassau-Weilburg, niemieckiej odnogi dynastii  Orange-Nassau.

Współczesność

Rolniczy Luksemburg był aż do połowy XIX w. bardzo ubogi. Dopiero kiedy dzięki wynalazkowi konwertorowania stało się możliwe pozyskiwanie metalu z bogatych w forsfor rud żelaza, w Luksemburgu rozwinął sie przemysł, co pociągnęło za sobą rozwój gospodarczy. Podczas gdy do połowy XIX wielka część populacji emigrowała do Stanów Zjednoczonych i Francji, obecnie dzięki sektorowi bankowemu jest to kraj bardzo atrakcyjny dla imigrantów. Spora część mieszkańców Luksemburga to obcokrajowcy.

Luksemburg jest małym krajem ulokowanym pomiędzy dwiema dziewiętnastowiecznymi potęgami: Francją i Niemcami. Wiele z tego powodu wycierpiał w okresie dwóch wojen światowych. W czasie I wojny pozostał neutralny, ale jego neutralność pogwałciły Niemcy, które chciały się dostać przez księstwo do Francji. Po wojnie z powodu proniemieckich sympatii Wielkiej Księżny Marii Adelajdy Luksemburg przezywał kryzys, a rok po wojnie Maria Adelajda musiała zrezygnować z tronu na rzecz swojej siostry Charlotty.

W czasie II wojny światowej krucha neutralność Luksemburga została ponownie pogwałcona przez Niemcy, a w 1942 r. księstwo nawet formalnie wcielono do III Rzeszy. Aż dwa lata zajęło Amerykanom wyzwolenie go. W latach powojennych Wielkie Księstwo Luksemburga stało się członkiem wielu międzynarodowych instytucji, takich jak Beneluks, ONZ i NATO. Szczególnie dla stabilizacji gospodarki państewka i jego modernizacji zasłużyły się Beneluks i Unia Europejska.

Han Tiggelaar

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.