Amsterdam, de hoofdstad van de Nederlanden, ligt aan de Amstel. Het wordt door buitenlanders wel beschouwd als de meest multi-culturele plaats ter wereld. Haar bevolking in de centrale stad omvat zo’n 750.000 inwoners verdeeld over ca. 177 nationaliteiten. Verder is het na Rotterdam, in grootte, de tweede haven in de Nederlanden. Daarnaast is het een belangrijk centrum voor cultuur, financiën, wetenschappen en toerisme.
Het begin
Volgens een legende is Amsterdam opgericht door een tweetal Friese vissers die, met hun hond, in een boot langs de oevers van de rivier de Amstel zeilden. Een van die vissers besloot zijn huis te bouwen op de plek die de hond zou kiezen om uit te rusten. En zo gebeurde het. De hond rende langs de oever van de rivier, ging liggen en viel in slaap. De visser bouwde zijn hut toen op die plaats.
Wetenschappers dateren begin van de stad echter in het jaar 1175, toen de allereerste kolonisten zich daar vestigden. Aanvankelijk hadden ze er een heel hard bestaan, maar ze waren tenminste vrije mannen die dus geen belasting hoefden te betalen en niet gedwongen werden tot diensten aan feodale heren. Amsterdam is gevestigd op een plaats waar de rivier de Amstel uitmondt in de binnenzee (het „IJ”) die rijk was aan vis. Dicht bij de monding was de Amstel opgedeeld in verschillende takken. Een ervan was het huidige Damrak, eens de belangrijkste verkeersader te water van de stad.
De inwoners van Amsterdam sloten die waterwegen met dammen af. Dat maakte een beheersing van het waterpeil, dus een betere bevaarbaarheid, mogelijk. De naam van de stad is afkomstig van die eerste dam. Oorspronkelijk was het Amstelredamme, of „dam in de Amstel”, later groeide die naam uit tot het huidige „Amsterdam”.
De Gouden eeuw
In 1602 richtten de Hollanders de Verenigde Oost-Indische Compagnie op (die V.O.C. is besproken in Nederlands-Indië), Dit leidde tot een voor Amsterdam uiterst lucratieve handel met het Verre Oosten.
In de 80-jarige oorlog verdreven de Hollanders de Spanjaarden, Portuge-zen en Venetianen uit die handel en werden zo de grootste Europese im-porteur van specerijen en andere goederen – die toen erg duur waren. De grote winst maakte o.a. de aanleg van de bekende water-infrastructuur in Amsterdam mogelijk en voerde tot een heel grote en zeer voorspoedige opbloei van de reeds levendige stad. Reeds in 1613 begon de stad met de werkzaam-heden aan het systeem van de halfcirkelvormige grachten.
Toeristen bezichtigen de grachten meestal in speciale rondvaartboten
Handelaren kregen kansen om te investeren in de lokale economie en werden sterk aangemoedigd tot bouwen van prestigieuze woningen langs de grachten. Alle huizen gebouwd langs de Amsterdamse grachten zijn vergelijkbaar in hun hoogte en breedte. (Vanwege de hoge prijs van grond zijn die huizen niet breed). Maar rijke kooplieden kochten meer dan een perceel en bouwden er toch grotere woningen, die dan ingericht werden door gerenommeerde kunstenaars als Rembrandt, Hals, Vermeer en Bola.
Die huizen dienden tevens als magazijnen (de begane grond was voor de kantoren, de zolders voor de handelsartikelen). De goederen werden omhoog getakeld met katrollen aan de uitstekende nokbalken die nog steeds veel bovengevels sieren.
In het historische centrum is weinig ruimte voor moderne architectuur overgebleven. Een uitzondering is het gebouw van het NEMO museum, ontworpen door Renzo Piano.
NEMO
NEMO is de nieuwste toevoeging aan het verleden en heden van de havengebieden, zichtbaar vanuit vele plaatsen in de stad. Amsterdammers hebben er hun eigen naam voor – „Titanic” – omdat het lijkt op een zinkend schip. Het werd in 1997 geopend. Van de top van NEMO af is het mogelijk om een indrukwekkend panorama van de stad te zien en het, in de zomer zo populaire, cafe en restaurant zijn daar.
Nemo
Kinderen en jongeren waarderen andere attracties (die de moeite waard zijn!) in het gebouw. Er is een grote verscheidenheid aan interactieve gadgets en uitvindingen van de moderne tijd. De permanente tentoonstelling „waarom draait de wereld rond” stelt hen in staat om het gebrek aan zwaartekracht te ervaren en de geheimen van ketting-reacties te doorgronden.
De Dam met het Koninklijk Paleis
Het belangrijkste plein in Amsterdam is de Dam, de grootste ontmoetingsplaats in het centrum zowel voor Amsterdammers als toeristen. Aan de oostkant van het plein staat het Koninklijk Paleis, in de 17de eeuw gebouwd als stadhuis. Het werd in de tijd van Koning Lodewijk en Keizer Napoleon (1808) omgebouwd tot een paleis.
Vandaag is het paleis geen koninklijke zetel meer en woont Koning Willem Alexander officieel in Den Haag. Het gebouw wordt alleen nog gebruikt bij officiële plechtigheden, zoals het leggen van de kransen bij het monument voor de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog.
Herdenkingsmonument met de urnenmuur
Het Begijnhof
Iedereen die op zoek is naar rust en stilte kan het vinden in het Begijnhof, de zetel van de Orde van de Begijnen en van een, door hen tot op de dag van vandaag in stand gehouden, opvanghuis voor weduwen en alleenstaande vrouwen. Men kan er via de poort, die is afgesloten met de historische deur, naar binnen. Het is alleen aangeduid met een steen in de muur van een van de huizen op het Spui. In het midden van de binnenplaats staat een kerk die de Engelse kerk heet, omdat hij gereserveerd was voor de Britse inwoners in Amsterdam. De begijnen wonen hier al sinds 1346, ze hadden zoveel respect dat hen het beoefenen van de katholieke godsdienst niet verboden werd in de tijd van de protestantse opstand tegen het katholicisme.
Honden worden er niet toegelaten en bezoekers zijn verplicht te zwijgen want dit is een plaats voor echte rust, bezinning en gebed.
Het Museumplein en het Rijksmuseum
Amsterdam heeft haar eigen museumwijk – het Museumplein. Ooit werd het gebruikt als een grote parkeerplaats voor toeristenbussen. Nu is het een ruim park met erin de paviljoens van glas en staal, met winkels en cafes. Boven de musea uit torent het Rijks-museum. Daar zijn de mooiste en meest opmerkelijke werken van de Nederlandse schilders uit de Gouden Eeuw te zien.
.
Voor veel toeristen zijn de „Wallen” de meest spannende plek in Amsterdam, beroemd als ze zijn om de legale prostitutie (lees ook: Sex in grote stad). Om er te komen behoeft men slechts een korte wandeling maken: van de Dam door de Damstraat naar de Achterburgwal. Deze weg leidt naar een van de weinige musea over drugs, hasj, marihuana en hennep, naar het Museum en Bibliotheek van de Tattoo’s. Overdag zijn de straten van de Wallen niet anders dan andere straten van Amsterdam. Alleen ‘s avonds lichten de gevels op door de uithangborden van seksshops en schokkende ramen met schaars geklede vrouwen die aanmoedigen tot erotische genoegens.
.
Terwijl het publieke- en juridische drugsgebruik in Amsterdam te wijten is aan een zeer liberale wetgeving, is de prostitutie er bijna zo oud als de stad zelf. In plaats van te doen alsof er geen prostitutie probleem is, werd er besloten om het te legaliseren. Prostituees moeten wel een vergunning hebben en ze zijn verplicht tot een periodieke keuring (die volgorde stamt uit de tijd van Keizer Napoleon), ook wordt hun inkomen normaal belast. Die wat „immorele” dames moeten lid zijn van de Kamer van Koophandel! De Nederlandse tolerantie ten opzichte van seks en drugs trekt duizenden toeristen naar de stad en is het gevolg van het beroemde Nederlandse adagium: „Ik houd niet van wat u doet, maar ik erken dat ik geen recht heb om in te grijpen in uw leven net zoals ik verwacht dat u mij niet zult hinderen in het mijne”.
Een „coffeeshop”
Nieuwe Markt
De Wallen liggen dicht bij de Nieuwe Markt. Het is een ruim plein, omringd door wat cafés en restaurants. Het is de markt voor bloemen, kaas, groenten en fruit. Het werd beroemd door de Waag, een poortgebouw met o.a. een grote weegschaal, die werd omgebouwd tot een populaire eetgelegenheid met zomerterras.
Het werd in 1488 aan de stadsrand gebouwd om de zuidelijke toegang te bewaken, maar doordat Amsterdam sterk uitbreidde en dus haar grenzen verlegde, werd het gebouw overbodig en werd het een Waag.
Dorota Mazur
Afbeeldingen: Dorota Mazur
Lees ook: Sex in grote stad, Lichtjes van hoop / zie gallery: Lichtjes van Amsterdam
Gepubliceerd: 25 januari 2015