Oude stadsrechten
(Oude stadsrechten in de Nederlanden zijn die welke door de Romeinen verleend zijn)
Oude steden (vicus) in „Neder-Germanië”:
In 270 vbj. Voorburg (Forum Hadriani) bij den Haag, werd niet doorlopend bewoond.
In 47 nbj. werd het de hoofdstad der Kaninnefaten met wel een permanente bewoning en met Romeinse aanwezigheid.
In 121 nbj. kreeg het Romeinse stadsrechten.
In 270 nbj. Vertrok de Romeinse bezetting.
Opgravingen van de haven van Forum Hadriani in 2007-2008
Als centrum werd Voorburg in de loop der geschiedenis overvleugeld door den Haag. (Den Haag zelf heeft nooit stadsrechten gekregen).
In 20 vbj. werd het oude Nijmegen hoofdstad van de Bataven (oppidum Batavorum).
In 69 nbj. en 70 nbj. (tijdens de opstand van de Bataven) werd het door de romeinen verwoest en hield dus op te bestaan. Een nieuwe plaats ontstond er naast (de civitas Batavorum, hoofdstad der Bataven). In 100 nbj. werd dat de stad Ulpia Noviomagus (volgens Romeins recht) dus naast de ruïnes van de oude stad.
Opmerking: Novio = Nieuw (Nij in ouder Nederlands) plus magus (megen) = Nijmegen.
Reconstructietekening van Ulpia Noviomagus Batavorum rond 160 na Christus
10 vbj. Heerlen (Coriovallum). nog aan te vullen.
5 vbj. Aken (Aquis). Thans Duits Aachen.
20 nbj. Gulik (Juliacum). Thans Duits Júlich.
Discussie:
Maastricht was in ca. 500 vbj. de hoofdstad van de (Keltische) Ebronen doch werd niet permanent bewoond. Het kreeg daarom nimmer (Romeins) stadsrecht, maar werd wel (in ca. 10 nbj.?) een bisschopszetel (de bisschoppen zijn bij name bekend van 38 nbj. af). (Het werd toen, volgens geldend -kerkelijk- recht, een stad). Van die tijd af werd het doorlopend bewoond en nimmer verwoest. Middeleeuwse (Nederlandse) stadsrechten kreeg het in 1205.
Maastricht – overblijfselen uit de Romeinse tijd
Welke stad is ouder?
of Nijmegen (Romeins recht 20 vbj. of Romeins recht 100 nbj.).
of Maastricht (kerkrecht 10 nbj. (of 38 nbj) of middeleeuws recht 1205 nbj.
Middeleeuwse steden
Hoewel, na ca. 1850, in Nederland alle gemeenten, volgens de grondwet, in rang aan elkaar gelijk zijn, kregen er een aantal (voor ca. 1800) Nederlandse stadsrechten. Vaak wordt er nu door vreemdelingen gevraagd welke nu de echte oude Nederlandse steden zijn. Op die vraag is dus geen eenduidig antwoord.
Een aantal oude plattegronden van steden.
Opmerkingen:
* De stadsrechten die verleend zijn na het begin van de 80-jarige oorlog (ca. 1568) zijn omstreden. In de Nederlanden kende men toen geen landsheer meer (die zulke rechten kon verlenen).
* Ook de stadsrechten die door de Fransen (Napoleon) tijdens hun bezetting van de Nederlanden zijn verleend, al dan niet door een zogenaamde „herbevestiging” (dus na ca. 1800), zijn feitelijk ongrondwettig. Wel zijn er plaatsen die het woordje stad in hun naam hebben opgenomen (Stad aan het Haringvliet, Lelystad, etc.). Hetgeen feitelijk bedrieglijk is.
Lijst van steden in België.
Lijst van steden in Luxemburg.
Lijst van steden in Nederland.
Hieronder: Binnenhof te “dorp” Den Haag in ca.1280.