Muziek uit de provincies

De laatste periode in hun zangleven” is voor veel mannen een koor dat zeemans-liederen zingt. Na hun kindertijd, hun schooltijd, hun studietijd en hun militaire diensttijd stoppen de meeste mannen (niet allemaal!) met zingen. Wanneer ze dan met pensioen zijn gegaan keren velen van hen terug in een vriendenkring voor de gezelligheid en beginnen dan vaak weer, met elkaar, te zingen. Eind jaren ’90 begonnen ze zelfs nieuwe koren te vormen. Deze koren treden nu vaak op in o.a. bejaardenhuizen. Zo vormen ze, als een echo uit de jeugd van de zangers (de befaamde jaren ’60), een sociale schakel tussen de postactieven en de inactieven.

Een van die koren is Albatros

De oude befaamde republiek der Zeven vereenigde Provinciën bestond uit: Groningen, Friesland, Overijssel, Utrecht, Holland en Zeeland. Dat waren ook de zeeprovincies die vloten hadden, waar men dus de zeemansliederen kende. Daar waren de koren van de gepensioneerde zeelieden die de liederen zongen. Ouderen die niet gevaren hadden waren vaak lid van kerkelijke koren. (Zeeprovincies zijn tevens calvinistische streken).

Na de jaren ’60 verdwenen die vloten naar de goedkope lonen landen en ook bood de groeiende welvaart voldoende banen waarbij men niet maanden van huis behoefde te zijn. Dus kwam er in die koren ook plaats voor andere gepensioneerden. Mede door de ontkerkelijking bezochten veel post-actieven die koren. Er worden (sinds de jaren ’90) veel nieuwe koren opgericht om de groeiende belangstelling op te vangen. Van die tijd af worden er ook koren opgericht in de (katholieke) landprovincies die geen maritieme traditie kennen.

Vrouwen hebben uiteraard hun eigen clubs, een vrouwenstem past niet in een koor van „zeelui”, zo dacht men, maar toch verschijnen ze nu wel steeds vaker in deze mannen-koren. Aanvankelijk als dirigente en/of als muzikanten, echter de laatste tijd ook steeds vaker als zangeressen.  Een van de eerste keren dat het publiek zag dat een zangeres zich in een koor nestelde was bij een uitvoering van: Mein Vater wos ain Dutchman.
Zou de geest van de jaren ’60 dan toch nog werkzaam zijn?

De koren zijn in feite amateurs (gezelligheidsverenigingen) en hebben dus geen echte financiële drijfveren. Ook de opnamen (als die al gemaakt worden) zijn zelden echt commercieel. Daardoor is er redelijk veel van deze muziek op internet te vinden.

Hier volgen voorbeelden uit alle Nederlandse provincies. Bedenk hierbij wel dat liedjes over zeevaart pas eind jaren ’90 in de landprovincies populair werden. Er is gepoogd zo veel mogelijk ook de streektalen te laten horen:

Groningen
De kustprovincie Groningen was voornamelijk actief in de visserij en in de kustvaart in de Oostzee.

Shantykoor, Opwierde:              Stern der Südsee,                                 (Nedersaksisch),
Baaiermer,  Mannenkoor:          Mien Grunninger land,                          (Nedersaksisch),
Shantykoor, Albatros:                Eerappellaand,                                     (Nedersaksisch),
Shantykoor, Magalan Singers:  An de eck van de steenstrôôt,              (Nedersaksisch),
Shantykoor, Oosterstörm:         De Haoven van Delfziel,                       (Nedersaksisch).

Shantykoor, Opwierde             7 maanden over de oceaan,                (Nederlands),
Shantykoor, Oosterstörm        Potporie,                                               (Nederlands),
Piratenkoor, Doekegat,             Potporie,                                               (Nederlands),

Shantykoor, Oosterstörm:         Santiana,                                              (Engels),
Piratenkoor, Voorwaarts:           Fire in the galley,                                 (Engels),
Shantykoor, Tolbert:                  the Rose of Allendale,                          (Engels),
Piratenkoor, Voorwaarts:           Mix. (In Klaipeda, Litauwen)                (English),

Shantykoor, Albatros:                Troïka,               (Driespan)                 (Russisch),
Shantykoor, Albatros:                Kalinka,                                               (Russisch),

Shantykoor, Albatros:                Vpoetj,               (Op weg)                   (Russisch).

Friesland
Naast de visserij in de Zuiderzee (tot 1938) was de kustprovincie Friesland ook actief in de scheepvaart naar, met name, Schotland.

Lemster Mannenkoor:               It Lot Fan Tea    (het Lot van Theo),   (Fries), NL sub.
Lemster Mannenkoor:               It Heitelân         (het Vaderland),        (Fries), NL sub.
De Pôllesjongers,Woudsend:   De Friezen sjonge (Friezen zingen),   (Fries), NL sub.
Keallepoaten, Joure:                 Fryske Ferskes  (Friese versjes),       (Fries),
Reboulje, 
???:                           Marije Maria      (Marijke Maria),        (Fries),  Fr. sub.

Bluswaterkoor, Stiens:              De Vissersman                                (Nederlands),
Windkracht 10, Makkum:          De Vissersman,                                 (Nederlands),
De Hellingbazen, FeanwâldenHet vissersmeisje,                             (Nederlands).

Thialf stadion (record zingen):  It is five o’clock in the morning,         (Engels),
Thialf stadion (record zingen):  Frysland ik longer nei dy,                  (Fries),

Thialf stadion
(record zingen):  Fries om ûtens, (Fries om te uiten),  (Fries),
Thialf stadion (record zingen): De Friezen sjonge,
(Friezen zingen), (Fries).
Thialf stadion,                          Pim Mulierlaan 1, Heerenveen,          (Kaart).

Drenthe
Drenthe is een landprovincie. Tot het Koninkrijk der Nederlanden werd opgericht, behoorde het tot het Oversticht (was dus een soort kolonie van Utrecht). Sommige mensen hebben gewerkt op schepen uit andere provincies. Vooral op de Friese en de Groninger kustvaart.

De Melkrobot:                           Pries de dag nie veur ‘t aobond is,   (Nedersaksisch),
Harm en Roelof, Sleen:            De mooiste meid van Slien,              (Nedersaksisch),

Piratenkoor, ‘t Zwarte Gat:       Het Slavenkoor (Verdi),                     (Nederlands),
De Naoberzangers                 Het Meisje bij de sluis,                      (Nederlands),
Piratenkoor, Stormvogels:        Zoals vrienden doen,                        (Nederlands),
Chantykoor, De BargzangersMixture,                                             (Nederlands),

Piratenkoor, Stormvogels:        The Old Calahan,                              (Engels),
Piratenkoor, Stormvogels:        John Brown,                                      (Engels).

Overijssel
Overijssel was een landelijke provincie maar had tot 1938 wat scheepvaart via de Zuiderzee.

De Ketelbinken, Kampen:       Zeven Zeeën,                                    (Nederlands),
Piratenkoor, Muggenbeet:      Storm en Averij,                                 (Nederlands),
Flagellanten, Giethoorn:         de Fietsen,                                        (Nederlands),
Iselanders, Zwolle:                 Potporie,                                            (Nederlands,

Regghe Sangers, Nijverdal:   Potporrie,                                           (Divers),
De Stuwzangers, Vilsteren:    the Rose of Allendale,                       (Engels).

Flevoland
De Zuiderzee werd in 1938 afgesloten van de Noordzee door de afsluitdijk in 1938. Zo werd de Zuiderzee het IJsselmeer. Na de Tweede Wereldoorlog kreeg het grootste deel van dat IJsselmeer dijken, dus werden dat polders genaamd Flevoland. Flevoland werd op 1 januari 1986 een provincie.
De bevolking komt voornamelijk uit Holland (Amsterdam). Alleen (voormalige) eilanden van Urk en Schokland zijn bekend om een oude vissersbevolking. Die eilanden eerder werden bestuurd door Holland. Schokland werd ontvolkt. Urk is nog steeds belangrijk in de visserij.

Piratenkoor, Dronten:             Potporie,                                           (Nederlands),
Shantykoor, Almere:               Er is een schip gezonken,                (Nederlands),
Shantykoor, Almere:               Een Zeemans hart vergeet zo snel, (Nederlands),

Shantykoor, Almere:               Leaving of Liverpool,                         (Engels), 

Blauwbaarden Biddinghuizen: Wild Rover,                                      (Engels),
Vliegende Hollander, Emmeloord: Shenandoah,                             (Engels).

Gelderland
Gelderland was een landelijke provincie maar had, naast een kleine vissersvloot, ook tot 1938, wat handelsvaart via de Zuiderzee, naar de Baltische landen.

Trossen los, Twello:                 De Scheepsharmonica,                   (Nederlands),
De Meulezangers, Elspeet:      Lied van de IJssel,                          (Nederlands),
De IJsselboei, Brummen:         Als de klok van Arnemuiden,          (Nederlands),
Trossen los, Twello:                 Deze Zee,                                       (Nederlands),
Zingende Padd’n, Wapenveld: Hoog is de zolder,                           (Nederlands),

Chantykoor, Het roer om:        10 jarig jubilleum,                             (Ned. & Eng.).
Paddy’s Pasion, Putten:           The Dutchman,                               (Engels).

Utrecht
Als een landprovincie had Utrecht een kleine vissersvloot.

Zeemanskoor, Spakenburg:    8 liedjes,                                           (Nederlands),
Koor Windstilte, Vleuten:         Potporie,                                           (Nederlands),
Sterk spul, Linschoten:            Verzonken stad,                               (Nederlands),
Samenzang:                            Spakenburgs volkslied,                    (Nederlands),

Koor Windstilte, Vleuten:         Potporie,                                          (Engels).

Noord- & Zuid-Holland
* De zeeprovincie Noord-Holland is ontstaan na het Franse tijdperk door een fusie van West-Friesland met de Noorderkwartier van Holland. Op deze manier werd de domi-nantie van Holland (en van Friesland) verminderd. De bevolking van Holland hield niet van deze splitsing. Ook vandaag is het liedje voor oud Holland Wij Willen Holland Houenzeer bekend en kennen de meeste mensen de provinciale volksliederen van Noord-Holland en Zuid-Holland niet (geen trotse versies op internet).
* De oude zeeprovincie Holland had grote vlooten en was dus heel erg dominant in de Verenigde Oost-Indische Compagnie (V.O.C.). Een belangrijk deel van de bemanning kwam van elders. Gezien die geschiedenis is de muziek uit Noord- en Zuid-
Holland hier samengevoegd. De vloten van Holland ging overal heen maar hoofdzakelijk ten oosten van de 0-lengtegraad (van Amsterdam).

Holland
De vloten van de kustprovincies Zuid- en Noord-Holland en de culturen groeiden samen en worden hier beschouwd als een cultuur.

Sjappetouwtjes, Enkhuizen:    Sjappetouwchies,                            (Nederlands),
Trekvaartkoor, Weesp:            De Zoute Pekelzee (traditioneel),    (Nederlands),

Nieuwerdam koor, AmsterdamVan Harlingen naar Terschelling,  (Nederlands),
Vive la Rock, versie:               De Zoute Pekelzee (eigentijds!),      (Nederlands),
Vive la Rock, versie:               Verse Visch, (eigentijds!)                  (Nederlands).

Chantykoor, Schiedam:          Als de zuidwester loeit,                     (Nederlands),
Zeemanskoor, Overal:           de Zuiderzeebalade,                          (Nederlands),
Drie keer niks, Heenvliet:       Windjammerlied,                               (Nederlands),
Chantykoor, Hoekse waard:   Het vissers meisje,                            (Nederlands),
Chantykoor, Rotterdam:         Aan de oude haven,                          (Nederlands),

Admiraliteit, Dordrecht:          Duizend mijlen,                                   (Nederlands),
IJsselmannen, Ouderkerk:    Storm in een glas water,                     (Nederlands),
Chantiekoor, Rotterdam:       Rotterdam chanty,                              (Nederlands),
Chantykoor, Katwijk:             Voor de mast,                                      (Nederlands),
Chantykoor, Vlaardingen:     Maatjes Haring uit Vlaardingen,          (Nederlands),

Vlister zangers, Vlist:            Op de sluizen van IJmuiden,               (Nederlands),
Chantykoor, Scheveningen:  Vlaggetjesdag,                                    (Nederlands),
Vlister zangers, Vlist:             Zeeroverslied,                                    (Nederlands),
Vlister zangers, Vlist:             Feestavond,                                       (Nederlands),

Vlister zangers, Vlist:             Rose of Allendale,                             (Engels),
Chantykoor, Vlaardingen:      Mein Vater wos ain Dutchman,         (Neder-Engels 😉 ),
Chantykoor, Rotterdam:         Stormy weather,                               (Engels),
Visserskoor, Arkel:                Now is the Hour,                                (Engels),
Chantiekoor, Rotterdam:       the Rosabella,                                   (Engels),

Skuytevaert, Katwijk:             Schön ist die Jugendzeit,                  (Duits),
Chantiekoor, Vlaardingen:    Rum aus Jamaica,                             (Duits).

Zeeland
Zeeland is een kustprovincie en had veel naast visserij een relatief grote handelsvloot, en werd dominant in het West-Indische Compagnie (WIC). Zeeuws-Vlaanderen was, net als Brabant en Limburg, een landsdeel dat rechtstreeks geregeerd werd door de Staten Generaal (Den Haag). Het werd pas een normaal onderdeel van de provincie Zeeland toen het koninkrijk der Nederlanden werd gevormd.

Scheldeloodsenkoor:            Potporie (oudere opnamen),
Visserskoor, Bruinisse:         Als de zuidwester waait,                    (Nederlands),
Neptunuskoor, Schouwen:   Het water is mijn thuis,                       (Nederlands),
Zuidwest10, Terneuzen:       De Marie Louise,                                (Nederlands),
Het scheepstuig, Veere:       Vaarwel,                                             (Nederlands),
Dekzwabbers, Terneuzen:   Potporie,                                             (Nederlands).

Noord-Brabant
De landprovincie Noord-Brabant heeft nooit een vloot gehad.

Maessanghers, Grave:        Volkslied van Grave,                          (Nederlands),
Biesboshkoor, WerkendamTrossen los, Het Biesboschlied,        (Nederlands),
Zingerij Dwarsgetuigd, NuenenThe ijzeren man,                         (Engels),
Cracovia, Eindhoven:           Global Voices,                                   (Pools),
Mierlo, Smartlappenkoor, De Kersenhoedjes,                               (Nederlands),
Mierlo, Salty Dogs & Kersenhoedjes,                                            (Engels)

Limburg
De landprovincie Limburg heeft nooit een vloot gehad.

Shantykoor, de Maashave:  Geneet van ut laeven,                       (Nedersaksisch),
Shantykoor,
Schinveld:        Geneet van ut laeven,                       (Nedersaksisch),

Aan Paol 60, Nederweert:    Sacramento,                                     (Engels),
Brookershanty, Hoensbroek: The drunken Sailor,                         (Engels),
Shantykoor, de Maashave Irene goodnight,                                (Engels).

Suriname:
Max Woiski Jr, Rijst met kouseband,

Wat opmerkingen:

* Er waren bij de organisatie Chanty Nederland (in 2015) zo’n 350 koren aangesloten (er worden nog steeds nieuwe koren opgericht). Overigens sluiten lang niet alle koren zich daarbij aan! De verdeling over de provincies is daarbij globaal als volgt:

Zuid-Holland 73,               Friesland 53,              Noord-Holland 43,
Noord-Brabant 31,           Groningen 30,             Gelderland 30,
Overijssel 28,                   Utrecht 24,                  Drenthe 17,
Flevoland 10,                   Zeeland 7,                   Limburg 4.

* Slechts een klein deel daarvan maakt opnamen en zijn dan (soms) op de lokale en provinciale radio- en TV-stations te beluisteren. Slechts een deel van die opnamen is op internet gezet. Daaruit is een keuze gemaakt voor de links.

* De meeste koren zingen nu in standaard Nederlands, alleen wat oostelijke streektalen (Nedersaksisch) zijn soms nog te horen. (Het Nedersaksisch is de taalbrug tussen laag-Duits en Nederlands).

* Na de tweede wereldoorlog was het Engels (de taal van de bevrijders) heel populair. Het heeft de taalbrug tussen het Engels en het oudere Hollands, geheel verdrongen. Slechts één liedje (in meerdere uitvoeringen) was op internet te vinden: Mein Vater wos ain Dutchman. Andere liederen waren alleen nog in het standaard Engels te vinden.

* Het Fries is één van twee officiële talen in Nederland. Het stierf vrijwel uit doordat veel Friezen, gedwongen door overstromingen, met de Angelen en Saksen naar de Britse eilanden vertrokken. Echter op basis van streektalen die overleefden, herleefde de taal rond ca. 1550. (Japix?). Mogelijk is het Fries de betere taalbrug tussen het vaste land en de Britse eilanden?

* Neder-Saksisch is de gemeenschappelijke naam voor de streektalen aan de Neder-landse oostgrens. Aan de Duitse zijde heten de verwante Duitse streektalen  Platt-Deutsch. Al deze zeer verwante talen werden samen Diets genoemd (dat was de taal van de beroemde Hanze). De Engelsen namen die naam over als Dutch.
De Dordtse Synode (ca.1618) heeft de Nederlandse taal gestandaardiseerd op basis van de noordelijke streektalen van het Diets. (Door de Staatenbijbel erin te vertalen). Dus Diets uit het noorden en westen (de kuststreken) werd het Nederlands (de lage- landen = de neder-landen).
– In de zelfde tijd definieerde Luther, door zijn Bijbelvertaling, het Duits op basis van de zuidelijke dialecten. Deze dialecten waren verschillend van de noordelijke dialecten door de klankverschuivingen (invloed van de Kelten in de hoge (hoch) landen (Alpen). Dus hun streektalen werden Duits (in het Nederlands) of Hoch Deutsch (in het Duits).

* In protestants Nederland zijn de kerken het eigendom van de kerkelijke gemeente (die er bij hoort). Het is ook die kerkelijke gemeenschap die de kerkenraad kiest. Die raad benoemd de predikant (dominee). In het algemeen zijn die kerkgebouwen (buiten de zondagen en de christelijke feestdagen) beschikbaar voor andere taken. Het zijn dus ook de concertzalen van het platteland. Ook shantykoren geven er vaak uitvoeringen.

Hutte

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze website gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.