Dawno temu Leopold i Wichard, synowie Otta, dowiedzieli się o smoku, który nękał ludzi. Ścigał ich oraz zwierzęta, aby ich od siebie oddzielić. Synowie postanowili zabić bestię i wyruszyli w drogę. Znaleźli smoka pod krzakiem, a ten, na ich widok, zaczął krzyczeć: „Gelre, Gelre!”. Ostatecznie zabił go Wichard, a w miejscu pokonania go bracia odkryli fortecę i aby upamiętnić smoka, nazwali ją „Gelre”. Ponieważ starszy Leopold zmarł bezpotomnie, schedę po nim objął Wichard, który poślubił lady Margaret z Hameland. Nowy pan umieścił na swej tarczy trzy róże, aby upamiętnić zarośla, w których został zabity smok, a słowo „gelre” przekształciło się w „Gelderland”, czyli „Geldrię”. Na starszych herbach prowincji często widnieją te trzy róże. Kraj Geldria, który powstawał wokół fortecy, składał się z dwóch części: Dolnej Geldrii (obecnie wchodzącej w skład prowincji) oraz Górnej Geldrii. Ta ostatnia część ulegała w ciągu wieków coraz większemu rozdrobnieniu. Niektóre jej tereny znalazły się ostatecznie w północnej Limburgii, inne, w tym część z legendy o smoku, stała się nawet niemiecka.
Prowincja Geldria
Na północy prowincja przylega do Overijssel, na wschodzie i południowym wschodzie graniczy z Niemcami, na południu z niewielkim odcinkiem Limburgii i Północnej Brabancji, na południowym zachodzie z Południową Holandią, na zachodzie z Utrechtem, a na północnym zachodzie z Flevolandem. Pod względem obszaru jest to największa prowincja (gdyby wliczyć obszar wodny, większa byłaby Fryzja). Stolicą jest Arnhem, chociaż więcej mieszkańców liczą sobie Nijmegen i Apeldoorn. Gęstość zaludnienia wynosi 405 mieszkańców / km2.
Prowincja składa się jakby z ćwiartek: obszaru Nijmegen z terenami nadrzecznymi (Betuwe, starożytna siedziba wschodnich Batawów), Veluwe z miastem Arnhem oraz Achterhoek (zwany również “de Graafschap – “hrabstwo”) z Zutphen jako głównym miastem). Czwarty kwartał, z miastem Roermond, jest obecnie podzielony pomiędzy Limburg i Niemcy.
Herb Flaga
Na herbie Geldrii dwa holenderskie lwy podtrzymują tarczę zwieńczoną książęcą koroną. Na samej tarczy widnieją dwa walczące z sobą lwy: złoty symbolizuje Dolną Geldrię, czarny Górną Geldrię. Czarny lew widnieje również na herbie Limburgii (część tych ziem weszła w skład tej prowincji). Na fladze są odwzorowane kolory tarczy herbowej: niebieski, żółty i czarny.
Media: Radio gld & TV-gld & (no Teletext anymore).
Geldria z lotu ptaka & Weather in Gelria & Weather warnings in Gelria.
Geldrian government & Houses of the Geldrian “states” (parliament) (photo’s).
Hymn: Ons Gelderland (Dutch)
-1- (Veluwe)
Waar der beuken breede kronen
Ons heur koele schaduw biên;
Waar we groene dennebosschen,
Paarse heidevelden zien;
Waar de blonde roggeakker
En het beekje ons oog bekoort,
Daar is onze Vale Ouwe,
Kost’lijk deel van Gelre’s oord
Kost’lijk deel van Gelre’s oord.
-2- (Betuwe)
Waar bij zomerzon de boomgaard,
Kleurig ooft den wand’laar toont.
En de vruchtb’re korenakker,
Stagen arbeid rijk’lijk loont.
Waar het aorige rivierke.
Rustig stroomt langs groenen boord,
Daar is onze rijke Betuw,
Kost’lijk deel van Gelre’s oord,
Kost’lijk deel van Gelre’s oord.
-3- (Graafschap/Achterhoek)
Waar kasteelen statig prijzen
Rond door park en bosch omringd,
Waar het voog’lenkoor zijn lied’ren
In het dichte loover zingt;
Waar ‘t lief’lijk schoon na ‘t landschap
‘t Oog des schilders steeds bekoort,
Daar is onze “olde Graafschap”,
Kost’lijk deel van Gelre’s oord.
Kost’lijk deel van Gelre’s oord.
Historia Geldrii
W 1021 r. własność rycerską Geldrię kupił od cesarza Henryka II lord Gerard IV Antoing (Hainaut). Ówcześnie w jej skład wchodziły wsie Gelre, Pont (leżący wzdłuż rzeki Niers) i Wassenberg (leżący na brzegach rzeki Ruhry). Leżące na końcu rzeki miasto Roermond stało się później stolicą Górnej Geldrii. Wnuk Gerarda poślubił córkę hrabiego Ottona I z Zutphen, Ermgardę, dzięki czemu ich spadkobiercy przejęli tę ziemię wraz z miastem Zutphen. Ich syn Otto I z Geldrii (1182 – 1206) został pierwszym diukiem Geldrii i Zutphen. Kolejne rozszerzenie terytorium prowincji nastąpiło dzięki holenderskiemu hrabiemu Williamowi II, który został wybrany na Króla Rzymu. Oznaczało to, że mógł zostać Cesarzem Rzymskim tylko przez namaszczenie przez papieża, a do tego potrzebne były duże pieniądze. Pożyczył je od hrabiego Geldrii Ottona II w zastaw miasta Nijmegen. Zanim jednak został namaszczony i spłacił pożyczkę, zginął z ręki Fryzów i tak oto Nijmegen (ziemia i miasto) dostało się w 1248 r. we władanie Ottona II.
Starą Geldrię tworzyły:
1. Zutphen (wschód od Gelderland IJssel, hrabstwo)
2. Arnhem (Gelderland IJssel, zachód Veluwe).
3. Nijmegen (południe Renu, Betuwe I nadrzecze Nijmegen).
4. Roermond (część obecnie w Niemczech i część w prowincji Limburg).
Uwaga:
W języku miejscowym Veluwe brzmi “Vale Auwe”, a Betuwe – “Beste Auwe”. Veluwe zawsze było suche i piaszczyste, natomiast Betuwe było podmywane przez rzeki i obfitowało w glinę. Tak więc życie w Veluwe było „vale”, czyli biedne, natomiast w Betuwe dobre, bogate. Stare słowo „Auwe” można przetłumaczyć we współczesnym języku na „krajobraz”.
Geldriańskie wojny (1502-1543)
W Geldrii toczyła się praktycznie jedna wojna z trzema odsłonami: wojna saksońska (1514 – 1517), wojna geldriańska (1531 – 1534) i wojna hrabstw (1534-1536).
Prowadzili ją:
- Holandia, Flandria i Brabancja – wojna prowadzona przez cesarza Karola V
- Geldria, Groningen i Fryzja wraz z Ommelanden – wojna prowadzona przez Karela van Gelre
- Sticht, Oversticht i wschodnia Fryzja – wojna prowadzona przez szlachtę saksońską
Wojny geldriańskie zakończyły się ostatnim zwycięstwem Niderlandów burgundzkich. Wszystkie prowincje dostały się pod panowanie cesarza Karola V. Były to wojny bardzo znaczące, ponieważ wpłynęły na kształt granic współczesnych Niderlandów:
- Państwo Dolna Saksonia z Geldrią, Overijssel, Drenthe, Groningen i Fryzją nigdy nie powstało.
- Cesarz Karol V za karę przekazał Niemcom wschodnie terytoria Niderlandów: Fryzję (1517), Jülich (1534) i Lingen (1543), w wyniki czego wschodnie granice (obecne) są determined to a large extent ???. Wszystkie te czynniki spowodowały narastanie konfliktów między katolikami i protestantami, co ostatecznie doprowadziło do wybuchu wojny osiemdziesięcioletniej mającej na celu wyzwolenie północnych prowincji.
- W czasie wojny osiemdziesięcioletniej, która była rewoltą skierowaną przeciwko katolickiej klasie rządzącej, zrodził się rozdział między północnymi i południowymi Niderlandami. Konsekwencją tej wojny było ustanowienie południowej granicy.
Z powodu całej tej nędzy północne prowincje zaczęły się stawać powoli prowincjami holenderskimi, a północne Niderlandy – krok po kroku przekształcały się w Niderlandy.
Legenda “Woeste Hoeve”
Przy osamotnionej drodze z Arnhem do Apeldoorn kiedyś znajdowała się chętnie odwiedzana przez podróżników gospoda Woeste Hoeve. Zamieszkiwała ją matka z dwoma synami i służącą. Starszy syn był sprytny i pracowity, młodszy zaś głupszy i leniwszy. Obydwaj zakochali się w urodziwej dziewczynie, nie zdradzając się z tym jednak. Pierwszy uderzył w konkury młodszy, ale zrobił to tak niezdarnie, że służąca go wyśmiała. Upokorzony, musiał patrzeć, jak starszemu bratu udaje się poderwać dziewczynę. Po jakimś czasie matka zmarła i zakochani odczekali rok w żałobie, po czym postanowili się pobrać. Cała rodzina zaakceptowała ten plan i pomogła urządzić weselisko. Po udekorowaniu krzeseł pary młodej sosnowymi gałęziami i ostrokrzewem jednak z ciotek poprosiła młodszego brata o posypanie podłogi białym piaskiem według tradycyjnych wzorów, ale ten odmówił i opuścił farmę.
Tak więc musiała to zrobić sama ciotka i prawie zaraz po skończeniu przez nią roboty pojawili się narzeczeni i goście. Ucztowano aż do późna w nocy, wznosząc toasty, tańcząc i śpiewając. Kiedy już wyszli ostatni goście i młodożeńcy zasnęli w sypialni, młodszy brat powrócił potajemnie, wziął rozżarzone węgle z ognia i rzucił je na siano w stajni, po czym umknął. Kiedy pierwsi klienci pojawili się rankiem, z głębokim smutkiem zobaczyli spoczywające w trumnie zwęglone resztki młodej pary. Młodszy brat ukrywał się przez jakiś czas w lesie, ale pochwycono go i zmarł w więzieniu. Po tym wydarzeniu korpus “żółtych jeźdźców” (gele rijders) stacjonował w Arnhem, a siedziba żandarmerii (marsz żandarmerii) została przeniesiona do Apeldoorn. Tak więc osamotniona droga jest dziś bardzo bezpieczna.
Gospoda „Woeste Hoeve” jest odbudowana i mieści się w niej restauracja, bardzo chętnie odwiedzana przez urlopowiczów.
Han Tiggelaar
taniec flag Vaandelgroet