Historisch Holland

Tot 1840 was er historisch één provincie Holland. Er was echter nimmer één stam met de naam Hollanders. Dit begrip ontstond na een lang verbroederingsproces in de streek Holland. Het was het gebied waar de verschillende oude stammen en immigranten naast elkaar bestonden, waarbij elk van hen iets eigens inbracht en waar ze langzaam met elkaar vermengden en samengroeiden. Deze paragraaf vat heel beknopt die geschiedenis van deze eens zo machtige en zeer invloedrijke provincie samen en duidt zo de „Hollander”.

De ontwikkelingen die leiden tot de vorming van Holland begonnen in het tijdperk van de eerste volksverhuizingen. De belangrijkste (in dit verband!) van deze volken waren de oude Friezen en de oude Chatti.
De Friezen waren Indo-Germanen die, onder de druk van de expanderende Baltische volken, door het noorden van Europa naar het westen trokken en langs die weg het noorden van de zeekusten in het huidige Nederland hadden bereikt.
De Chatten (ook wel „Katten” genoemd) waren eveneens Indo-Germanen, zij trokken, onder de druk van de in omvang groeiende Slavische volken, wat zuidelijker naar het westen. Door heftige interne twisten viel de stam der „Katten” in Hessen (nu Duitsland) uiteen in een paar groepen (waaronder de Canninefaten en ook de Bataven) die rond het jaar jaar 500 vbj. het oude stamgebied verlieten.

* Zo kwamen er Chatten (bedenk: Chatham = Chatheim) in Engeland. (Die Hollanders zouden daar nog één keer, veel later, even terugkomen).
* Een tweede groep, de Canninefaten, kwam langs de Hollandse Noordzee kust. Dit betekende betekende dat die Cananefaten (nieuwere schrijfwijze) zich vermengden met de (zuid-)Friezen die wat eerder langs die zeekust arriveerden. Dit zijn de Rijnlanders geworden (de Rijn was immers hun grootste rivier).
* De derde groep, de Bataven, kwam rond het jaar 500 vbj. in de streek tussen de grote rivieren, oostelijk van de Cananefaten. Het eiland der Bataven werd dat thuisland van de Bataven, door de Romeinen, genoemd. Zij vermengden zich geleidelijk met de Rijn-landers zodat er, vele eeuwen later, sprake was van Hollanders. De naam Holland gaven die Bataven aan hun thuisland. Het betekende kreupelbos. (Vergelijk: het Duitse Holzland en het Saksische Holtland).
De naam Holland (is dus ouder dan het huidige Holland!) reisde met de Bataven mee. Streken in huidige noordelijk Brabant en, daarna, tussen de grote rivieren droegen al eerder enige tijd die naam.

In 889 bevestigde koning Arnulf de grafelijke rechten over de domeinen Kennemerland en Maasland aan de graaf Gerolf I. Dit is het begin van Holland als bestuurlijke eenheid. Aanvankelijk werd dat nieuwe” Holland, formeel, nog Rijnland genoemd.

In 1101 is er sprake van Florentius II, comes de Hollant” (Floris II, graaf van Holland). Toen was Holland dus de naam van de gehele westelijke streek geworden.

In 1568 brak de 80-jarige (calvinistische) vrijheidsoorlog tegen het (katholieke) Spanje uit. Dit was de eerste aanleiding tot het verenigen van de „staten” (de latere provinciën): Gelderland, Holland, Zeeland, Utrecht, Overijssel, Friesland en Groningen (de Unie van Utrecht). Het was het begin van de later zo fameuze statenbond die de Republiek der Zeven Verenigde Provinciën” genoemd werd.

In 1795 was de structuur van die eens zo moderne republiek volkomen verouderd. Dus werd de Bataafsche Republiek” uitgeroepen en begon men haar te hervormen.

In 1801 voordat de structurele vernieuwingen afgerond waren trokken echter de Franse troepen het land binnen. In 1806 werd die Bataafsche Republiek ontbonden.

In 1807 werden tijdens die Franse bezetting de Nederlandse provinciën heringedeeld in 10 delen (departementen). Samen vormden die departementen het (niet onafhankelijke) koninkrijk Holland. (Taalkundig werden de Provinciën toen provincies).

In 1813 bij de oprichting van de eenheidsstaat ontstond het verenigd Koninkrijk der Nederlanden” en werden (de Grondwet van 1814) die departementen weer vervangen door de oude provincies. Ook de oude provincie Holland keerde aanvankelijk terug op de kaart. Oost-Friesland was daarna Pruisisch, Moresnet werd in drieën gedeeld en, in 1830, Baarle in tweeën.

In 1830 scheidden de zuidelijke provincies (behalve Luxemburg) zich af en vormden het Koninkrijk der Belgen”. In het Brabantse dorpje Baarle werd, door grote geschillen over eigendomsrechten,  geen grens bepaald. Dit bleek in de praktijk geen groot probleem te zijn. 

In 1840 werd de provincie Holland, door de koninkrijksregering”, gesplitst in Noord- en Zuid-Holland. (Zuid-Holland verloor ook nog wat kleinere gebieden aan de provincies Utrecht en Noord-Brabant). Dit gebeurde omdat de andere provincies Holland te groot, te rijk en te machtig vonden.

In 1890 beëindigde ook Luxemburg de band met de Nederlanden. (Het Frans verdwijnt dan als officiële taal uit het Europese Nederland. Nederland werd officieel ééntalig!. Alleen de rijksdelen overzee – de voormalige koloniën – bleven officieel meertalig).
Dit gebeurde formeel omdat de Nederlandse koning Willem III overleed zonder een mannelijke opvolger. Zijn vrouw koningin Emma, volgde hem op als regentes, wat later kreeg zijn dochter Wilhelmina de kroon. Zo werd een vrouw de grondwettelijke koning der Nederlanden! Volgens Salische wet die in Luxemburg (en in België) gold mocht er in Luxemburg (nog steeds?) geen vrouw regeren.

Hollanders
Holland is dus het historische graafschap waar omheen de Nederlanden zijn ontstaan. Heel kort samengevat is dit cultureel het gebied dat de Romeinen Batavia noemden en waar wat volken samensmolten. Dat samengroeien begon met:

* de Friese veetelers (de Friese koeien en paarden hebben nog steeds wereld faam),
* de Canninevaatse landbouwers (de Nederlandse groenten en bloemen vinden over de gehele wereld aftrek),
* de Bataven (dijkenbouwers en fruittelers). Beschouw de kusten van de lage landen (van Zeeland in het zuiden tot in Denemarken in het hoge noorden). Alleen in de beide provincies Holland is de duinenrij niet gebroken en werden de duinen niet tot eilanden.

Samen werden die Bataven, Friezen en Hollanders, door bittere noodzaak, ook goede scheepbouwers en vormden rond het jaar 800 onder Keizer Karel de Grote, hun graven de eerste scheepscommitees (de eerste Hollandse zeemacht!) om zich tegen de Noor-mannen” (Vikingen) te weren. In de Graventijd groeiden die commitees uit tot vloten”. De zo ontstane werkgelegenheid trok heel veel mensen uit andere provincies, zelfs uit andere landen, naar Holland.
Zo verkregen de Hollanders”
(transportwegen: zee en rivieren, hadden ze al) kontakten over langere afstanden en dus bouwden ze meer schepen en werden ook handelaren.

De echte” Hollander bestaat dus niet tenzij men die smeltkroes van al die verschillende wat ondernemende mensen die naar Holland zijn getrokken (dat gaat nog steeds door!) Hollanders noemt. Gezien dit proces (dat later ook in andere provinces in wat minder sterke mate optrad)  is het wel een beetje logisch dat buitenlanders alle Nederlanders Hollanders zijn gaan noemen. Die smeltkroes heeft eindelijk de fameuze eenheid in verscheidenheid” voortgebracht. (Gesymboliseerd door de pijlenbundel: – zeven samen = sterk, elk alleen = breekbaar – in de knuist van de Nederlandse leeuw).

Opmerkingen:
* Friezen en de Bataven hadden al in de Romeinse tijd hun zelfstandigheid verdedigd. Ze waren formeel foederati (bondgenoten). Gezamelijk hebben ze die positie verdedigd. (in het jaar 28 – zie Flevoland en in het jaar 69zie pre-historie & oude tijden).
* Doordat de keizer de adels-eed verbrak (o.a. wederzijdse bijstand) en de Hollanders geen enkele steun gaf in hun strijd tegen de Vikingen, was Holland de jure” (juridisch) zelfstandig geworden.
* Om de verdediging tegen o.a. die Vikingen te financieren richtte de Hollandse graaf bij Vlaardingen een tol op. Dit stuitte op grote bezwaren van een paar kerkvorsten die de Keizer opriepen een einde aan die tolheffing te maken.
Het gezamenlijke leger van keizer en bisschoppen werd bij Vlaardingen enkele malen verslagen. Dus werden die Bataven” (Hollanders) toen ook de facto” (feitelijk) weer een zelfstandige staat.

Han Tiggelaar

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze website gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.